|
หัวข้อ: สมุนไพรรากสามสิบรู้หรือไม่ว่ามีสรรพคุณ-ประโยชน์อย่างน่าอัศจรรย์ เริ่มหัวข้อโดย: mmkmm25255 ที่ สิงหาคม 15, 2018, 10:02:35 am (https://www.img.in.th/images/6ec34eaefa6cb051fc0500515e17db97.jpg)[/b]
รากสามสิบ[/size][/b] รากสามสิบ ชื่อสามัญ Shatavari8 รากสามสิบ ชื่อวิทยาศาสตร์ Asparagus racemosus Willd. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Protasparagus racemosus (Willd.) Oberm.) จัดอยู่ในสกุลหน่อไม้ฝรั่ง (ASPARAGACEAE) รวมทั้งอยู่ในสกุลย่อย ASPARAGOIDEAE4 สมุนไพรรากสามสิบ[/b] มีชื่อท้องถิ่นอื่นๆว่า สามร้อยราก (กาญจนบุรี), ผักหนาม (จังหวัดนครราชสีมา), ผักชีช้าง (จังหวัดหนองคาย), จ๋วงเครือ (ภาคเหนือ), เตอสีเบาะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), เพียงพอควายเมะ (กะเหรี่ยง-จังหวัดเชียงใหม่), ชีช้าง, ผักชีช้าง, จั่นดิน, ม้าสามต๋อน, สามสิบ, ว่านรากสามสิบ, ว่านสามสิบ, ว่านสามร้อยราก, สามร้อยผัว, สาวร้อยผัว, ศตาวรี ฯลฯ ลักษณะของรากสามสิบ ต้นรากสามสิบ จัดเป็นไม้เถาเนื้อแข็งเลื้อยพันต้นไม้อื่นด้วยหนาม (หนามเปลี่ยนมาจากใบเกล็ดบริเวณข้อ) สามารถเลื้อยป่ายปีนต้นไม้อื่นขึ้นไปได้สูงราว 1.5-4 เมตร แตกแขนงเป็นเถาห่างๆลำต้นเป็นสีเขียวหรือสีขาวแกมเหลือง เถามีขนาดเล็กเรียว กลม เรียบ ลื่น แล้วก็เป็นเงา ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางราว 2-5 มิลลิเมตร เถาอ่อนเป็นเหลี่ยม ตามข้อเถามีหนามแหลม หนามมีลักษณะโค้งกลับ ยาวประมาณ 1-4 มม. รอบๆข้อมีกิ่งแตกกิ่งก้านสาขาแบบรอบข้อ และก็กิ่งนี้จะเปลี่ยนเป็นสีเขียวลักษณะแบนเป็นรูปขอบขนาน ปลายแหลม กว้างราวๆ 0.5-1 มม. และก็ยาวประมาณ 0.5-2.5 มม. ปฏิบัติหน้าที่แทนใบ มีเหง้ารวมทั้งรากอยู่ใต้ดิน ออกเป็นกลุ่มเหมือนกระสวย ลักษณะของรากออกเป็นพวงเหมือนรากกระชาย ลักษณะอวบน้ำ เป็นเส้นกลมยาว มีขนาดโตกว่าเถามาก มีเขตผู้กระทำระจายประเภทในประเทศไทย ประเทศอินเดีย ศรีลังกา ชวา จีน มาเลเซีย รวมทั้งประเทศออสเตรเลีย พบขึ้นตามป่าในเขตร้อนชื้น ป่าเขตร้อนแห้งแล้ง ป่าผลัดใบ ป่าโปร่งหรือตามเขาหินปูน ต้นรากสามสิบ สามร้อยราก ใบรากสามสิบ ใบเป็นใบโดดเดี่ยว แข็ง ออกรอบข้อเป็นฝอยๆเล็กเหมือนหางกระรอก หรือออกเรียงสลับเป็นกระจุก 3-4 ใบ ใบเป็นสีเขียวดก ลักษณะของใบเป็นรูปเข็มขนาดเล็ก ปลายใบแหลม เป็นรูปเคียว โคนใบแหลม มีขนาดกว้างราว 0.5-1 มม. และยาวประมาณ 10-36 มม. แผ่นมักโค้ง สันเป็นสามเหลี่ยม มี 3 สัน มีหนามที่ซอกกระจุกใบ ก้านใบยาวประมาณ 13-20 เซนติเมตร ใบรากสามสิบ ดอกรากสามสิบ มีดอกเป็นช่อกระจะ ยาวราว 2-4 ซม. โดยจะออกที่ปลายกิ่งหรือตามซอกใบและข้อเถา ดอกย่อยมีขนาดเล็ก ดอกเป็นสีขาวแล้วก็มีกลิ่นหอมยวนใจ มีราว 12-17 ดอก ก้านดอกย่อยยาวประมาณ 2 มม. มีกลีบรวม 6 กลีบ แยกเป็น 2 วง วงนอก 3 กลีบ รวมทั้งวงในอีก 3 กลีบ กลีบมีลักษณะเป็นรูปขอบขนาน ปลายกลีบมน ขอบเรียบ กลีบกว้างประมาณ 0.5-1 มม. แล้วก็ยาวประมาณ 2.5-3.5 มิลลิเมตร กลีบมีลักษณะบางแล้วก็ย่นย่อ โคนกลีบเชื่อมชิดกันเป็นหลอดรูปดอกเข็มยาวประมาณ 2-3 มม. ส่วนปลายแยกเป็นแฉก ดอกมีเกสรผู้เชื่อมและก็อยู่ตรงกันข้ามกับกลีบรวม เป็นเส้นเล็ก 6 อัน ก้านยกอับเรณูเป็นสีขาว อับเรณูเป็นสีน้ำตาลเข้ม รังไข่เป็นรูปไข่กลับ อยู่เหนือวงกลีบ ยาวประมาณ 1 มม. มี 2 ช่อง ในแต่ละช่องมีออวุล 2 เมล็ด หรือมากยิ่งกว่า ส่วนก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น 2 แฉกขนาดเล็ก โดยจะมีดอกในช่วงโดยประมาณเมษายนถึงเดือนมิถุนายน1,2,4,5 ดอกรากสามสิบ ผลรากสามสิบ ลักษณะของผลเป็นทรงค่อนข้างจะกลม หรือเป็นพู 3 พู ผิวผลเรียบเป็นเงา มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4-6 มม. ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะกลายเป็นสีแดงหรือสีม่วงแดง ข้างในผลมีเมล็ดราว 2-6 เม็ด เม็ดเป็นสีดำ เปลือกหุ้มมีลักษณะแข็งแม้กระนั้นเปราะ ผลิดอกออกผลในตอนประมาณเดือนเมษายนถึงกรกฎาคม1,8 ผลรากสามสิบ เม็ดรากสามสิบ (https://www.img.in.th/images/649838f01a62586fb68f77740dc8b859.jpg)[/b] คุณประโยชน์ของรากสามสิบ รากสามสิบมีรสขื่นเย็น มีคุณประโยชน์เป็นยาบำรุงกำลัง ใช้เป็นยาชูกำลัง (ราก) ตำราเรียนยาไทยจะใช้รากเป็นยาแก้กษัย (ราก) ในประเทศประเทศอินเดียจะใช้รากเป็นยากระตุ้นประสาท (ราก) รากใช้ผสมกับเหง้าขิงป่าและต้นจันทน์แดง ผสมกับเหล้าโรงใช้เป็นยาแก้วิงเวียน (ราก) รากใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาลดความดันโลหิตแล้วก็ลดไขมันในเลือด (ราก) รากสามสิบมีสรรพคุณช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด โดยไปกระตุ้นลักษณะการทำงานของตับอ่อนให้เพิ่มการหลั่งสาร insulin (ราก) อีกทั้งต้นหรือรากนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยารักษาโรคคอพอก (ราก, ทั้งต้น) ผลมีรสเย็น ใช้ปรุงเป็นยาแก้พิษไข้เซื่องซึม แก้พิษไข้กลับไข้ซ้ำ มักใช้ร่วมกับผลราชดัด เพื่อเป็นยาดับพิษไข้จากบิดเรื้อรัง (ผล) รากมีรสเฝื่อนเย็น ใช้รับประทานเป็นยาแก้พิษร้อนในอยากดื่มน้ำ (ราก) รากใช้ต้มกับน้ำกินเป็นยาแก้ไอ (ราก) ช่วยขับเสลด4 แก้การติดเชื้อที่หลอดลม (ราก) รากใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาช่วยขับลม และก็ช่วยลดกรดในกระเพาะ (ราก) ใช้รักษาโรคเกี่ยวกับไส้ แก้อาการอาหารไม่ย่อย รักษาแผลในกระเพาะอาหาร โรคกระเพาะ (ราก) รากใช้ต้มกับน้ำเป็นยาแก้อาการท้องร่วง แก้บิด (ราก) ใบมีคุณประโยชน์เป็นยาระบาย (ใบ) ตำราเรียนยาสมุนไพรพื้นเมืองของจังหวัดอุบลราชธานีจะใช้รากเอามาต้มกับน้ำเป็นยาแก้ริดสีดวงทวาร (ราก) รากมีสรรพคุณเป็นยาแก้ขัดเบา ขับปัสสาวะ ช่วยหล่อลื่นรวมทั้งกระตุ้น (ราก) ช่วยรักษาอาการรอบเดือนไม่ปกติของสตรี (ราก) ทั้งต้นหรือรากเอามาต้มกับน้ำเป็นยาแก้แท้งลูก (ราก, ทั้งยังต้น) ในอินเดียจะใช้รากสามสิบเป็นยากระตุ้นความสามารถทางเพศทั้งชายและหญิง คนทางภาคเหนือบ้านเราจะใช้รากสามสิบทำเป็นยาดอง ใช้กินเป็นยาบำรุงสำหรับเพศชาย กินแล้วครื้นครึกราวกับม้า 3 ตัว จึงมีอีกชื่อหนึ่งว่า “ม้าสามต๋อน” ส่วนหมอยาโบราณจะใช้เป็นยาบำรุงสำหรับสตรี ซึ่งเป็นที่มาของชื่อ “สาวร้อยผัว” หรือ “สามร้อยผัว” พูดอีกนัยหนึ่งไม่ว่าจะอายุเท่าใดก็ยังสามารถมีลูกมีสามีได้ อายุเยอะแค่ไหนก็ยังมองสาวเสมอ แต่ไม่ใช่รับประทานแล้วจะสามารถมีผัวได้เป็นร้อยคน ในตำราอายุรเวทจะใช้สมุนไพรชนิดนี้เป็นสมุนไพรหลักสำหรับเพื่อการบำรุงสตรี ทำให้กลับมาเป็นสาว ช่วยแก้ปัญหาต่างๆของสตรี ไม่ว่าจะเป็นสภาวะระดูไม่ดีเหมือนปกติ ภาวการณ์หมดเมนส์ ปวดรอบเดือน ตกขาว มีบุตรยาก ไม่มีอารมณ์ทางเพศ ช่วยบำรุงท้อง บำรุงน้ำนม ปกป้องการแท้ง อื่นๆอีกมากมาย ส่วนวิธีการใช้ก็ให้นำรากมาต้มรับประทาน หรือนำรากมาตากแห้งแล้วบดเป็นผงปั้นเป็นลูกกลอนกินกับน้ำผึ้ง นอกจากนี้ยังคงใช้กระตุ้นนมในวัวนมได้อีกด้วย (ราก) ใช้เป็นยาบำรุงตับรวมทั้งปอดให้เกิดกำลังเป็นปกติ แก้ตับและก็ปอดทุพพลภาพ (ราก) รากใช้ฝนทาแก้พิษจากแมลงป่องกัดต่อย (ราก) รากใช้ฝนทาแก้อาการปวดฝี ทำให้เย็น ช่วยทำลายพิษฝี พิษปวดแสบปวดร้อน (ราก) ช่วยบรรเทาอาการเคือง (ราก) รากใช้กินเป็นยาแก้อาการปวดปวดเมื่อย ครั่นเนื้อครั่นตัว (ราก) ช่วยแก้ลักษณะของการปวดข้อแล้วก็คอ (ราก) ใบมีคุณประโยชน์ช่วยขับนม ช่วยทำให้เจริญอาหาร (ใบ) รากใช้เป็นยาบำรุงเด็กแรกเกิดในครรภ์ บำรุงน้ำนม บำรุงร่างกายหลังการคลอดบุตรของสตรี (ราก) ใน “พระคู่มือสรรพคุณ (แลมหาพิกัด)” ได้เอ่ยถึงคุณประโยชน์ของรากสามสิบไว้ว่า “ผักหวานตัวผู้มีรสหวาน แก้กำเดา แก้จักขุโรค รากสามสิบทั้งยัง 2 มีคุณมากกว่าผักหวาน” กำเดาหรือไข้กำเดา มีอยู่ 2 จำพวก สิ่งแรกหมายถึงตัวร้อน เบื่ออาหาร ปวดหัว รวมทั้งอีกอย่างหนึ่ง คือ มีอาการร้ายแรงมากกว่า มีเม็ดผุดขึ้นตามร่างกาย มีลักษณะอาการคัน ไอ มีเสลด แล้วก็มีเลือดออกทางปากและก็จมูก (ราก) ส่วนในหนังสือ “พระหนังสือเวชศาสตร์เกื้อหนุน” ได้พูดถึงตำรับยารักษาคนธาตุหย่อนยาน อันมีตัวยารากสามสิบรวมอยู่ด้วยร่วมกับสมุนไพรจำพวกอื่นๆอีกหลายประเภท โดยกล่าวว่ามีคุณประโยชน์ (ที่ค่อนข้างจะเข้าใจยาก) ว่าช่วยจำเริญชีวิตให้กำเนิดกำลัง ให้บำรุงธาตุไฟ ให้เจริญอินทรีย์แต่ละอย่าง มีกำลังมากแตกต่างกัน กินเข้าไปแล้วหาโทษมิได้ ใช้ได้อีกทั้งเด็ก คนวัยแก่ คนมีกำลัง คนผอมบาง คนไม่มีกำลัง คนธาตุหย่อน ให้ประกอบยานี้กันเถิด อนึ่ง กินแล้วให้มีขึ้นลูก ให้อกโคนแค่นเดือนง 4 มีกำลัง ถึงกระหักก็ดี แพทย์ก็นับถือรักษาด้วยการใช้ยานี้เถิด (ราก) อีกตำรับหนึ่งเป็นยาแก้โรคซูบซีด แก้โรคหอบหืด แก้ปิดตะ และก็แก้โรคลมต่างๆจะมีสมุนไพรอยู่ด้วยกัน 20 อย่างและรากสามสิบ (ราก) ใน “พระคู่มือวรโยคสาร” ตำรับยา “วะระนาทิภาควิชา” เป็นตำรับยาที่ประกอบไปด้วยรากไม้ 17 อย่าง รวมทั้งรากสามสิบ ซึ่งเป็นตำรับยาที่ใช้แก้อันตะวิทราโรค หรือโรคที่มีลักษณะทิ่มแทงในลำไส้ใหญ่ ใช้เป็นยาแก้มันทาคินี แก้เสลด แก้ลุกลุมโรคหายแล และก็ยังมีตำรับยาอีกอย่างก็คือ ตำรับยาแก้เสมหะ ที่มีสมุนไพรรวมอยู่ด้วย 16 อย่าง และก็รากสามสิบ (ราก) ตำรับยาบำรุงท้อง แก้ไข้ แก้ปวดหัว ประกอบไปด้วยสมุนไพร 13 ชนิด อาทิเช่น รากสามสิบ แก่นสน กฤษณา กระลำพัก ขอนดอก ชะลูด อบเชย เปลือกสมุลแว้ง เทียนทั้ง 5 บัวน้ำ 5 โกฐ 5 จันทน์ทั้ง 4 แล้วก็เทวดาทาโร (ใช้อย่างละเท่ากัน) นำทั้งสิ้นมาใส่ไว้ด้านในหม้อฉาบหรือหม้อดิน เพิ่มเติมน้ำลงไปให้ท่วมยาสูงราว 6-7 ซม. แช่ทิ้งเอาไว้ประมาณ 15 นาที แล้วนำขึ้นตั้งด้วยไฟอ่อนๆต้มต้มราวๆ 30 นาที น้ำยาเดือดและก็มีกลิ่นหอมหวนจึงยกลงจากเตา ใช้ดื่มก่อนรับประทานอาหารยามเช้าแล้วก็เย็น วันละ 2 เวลา เป็นยาบำรุงครรภ์อย่างดี (ราก) ยิ่งไปกว่านี้ยังมีสรรพคุณของรากสามสิบตามเว็บต่างๆนอกเหนือจากที่กล่าวมา สมุนไพรประเภทนี้ยังมีคุณประโยชน์ช่วยสร้างสมดุลให้แก่ระบบฮอร์โมนผู้หญิง แก้วัยทองคำ เพิ่มขนาดอกแล้วก็บั้นท้าย ช่วยแก้ไขปัญหาช่องคลอดอักเสบ ขจัดกลิ่นในช่องคลอด ช่วยกระชับช่องคลอด ทำให้มดลูกเข้าอู่เร็ว ช่วยกระชับรูปร่าง ลดไขมันส่วนเกิน บำรุงโลหิต บำรุงผิวพรรณ ลดสิว ลดฝ้า ทำให้ผิวขาวใส ช่วยชะลอความแก่เฒ่า ลดกลิ่นตัว กลิ่นปาก ช่วยเสริมสร้างและพัฒนาความจำแล้วก็เชาวน์ (ไม่มีอ้างอิง) ขนาดและก็การใช้ : การใช้รากตาม ให้ใช้รากโดยประมาณ 90-100 กรัม เอามาต้มกับน้ำดื่มวันละครั้งในช่วงเวลาเช้า ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของรากสามสิบ สารสำคัญที่พบ เช่น asparagamine, cetanoate, daucostirol, sarsasapogenin, shatavarin, racemosol, rutin สมุนไพรรากสามสิบมีฤทธิ์ต่อต้านเชื้อแบคทีเรีย ต้านทานเชื้อรา ลดการอักเสบ แก้อาการปวด คลายกล้ามเนื้อของมดลูก บำรุงหัวใจ คุ้มครองปกป้องกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ลดอาการหัวใจโตที่เกิดขึ้นจากความดันเลือดสูง ขับนม มีฤทธิ์ราวกับฮอร์โมนเอสโตรเจน ยั้งโรคเบาหวาน ลดระดับไขมันในเลือด กระตุ้นภูมิคุ้มกัน ต่อต้านอาการเม็ดเลือดขาวต่ำ เป็นพิษต่อเซลล์ของมะเร็ง ยั้งการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร ยั้งพิษต่อตับ สารสำคัญที่พบในรากคือสาร steroidal saponins ซึ่งเป็นสารที่ปฏิบัติหน้าที่เอาอย่างฮอร์โมนเพศ ก็เลยน่าจะมีบทบาทสำหรับในการรักษาอาการที่เกิดขึ้นในตอนวัยหมดระดูของสตรี รวมไปถึงการช่วยคุ้มครองป้องกันการเกิดโรคหัวใจและก็เส้นเลือดรวมถึงโรคกระดูกพรุน จากการเรียนรู้ ในหนูแรทโดยใช้สารสกัดจากรากด้วยเอทานอล แบ่งเป็น 2 ช่วง คือ ช่วงทันควันและก็ช่วงยาวต่อเนื่อง โดยการเล่าเรียนในตอนฉับพลันป้อนสารสกัดเอทานอลจากรากสามสิบในขนาด 1.25 กรัมต่อกิโล ให้กับหนูแรทที่ไม่เป็นเบาหวาน หนูแรทที่เป็นโรคเบาหวานประเภทที่ 1 รวมทั้งชนิดที่ 2 พบว่าไม่เป็นผลลดระดับน้ำตาลในเลือด แต่ว่าช่วยทำให้ทนต่อการเพิ่มขึ้นของกลูโคส ในนาทีที่ 30 ส่วนการเล่าเรียนตอนยาวสม่ำเสมอวันละ 2 ครั้ง นาน 28 วัน ให้กับหนูที่เป็นโรคเบาหวานประเภทที่ 2 พบว่าสามารถลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ และก็เพิ่มระดับของอินซูลิน 30%เพิ่มสารต้านอนุมูลอิสระ เพิ่มระดับอินซูลินในตับอ่อน และเพิ่มไกลวัวเจนที่ตับ เมื่อเปรียบเทียบกับกรุ๊ปเบาหวานควบคุม ก็เลยสรุปได้ว่าฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือดของสารสกัดจากรากสามสิบน่าจะเป็นผลมาจากการหยุดยั้งการสรุปยและก็การดูดซึมสารคาร์โบไฮเดรต และก็เพิ่มการหลั่งอินซูลิน ซึ่งคงจะมีคุณประโยชน์สำหรับเพื่อการใช้ประโยชน์รักษาคนไข้เบาหวานได้9 จากการทดสอบทางคลินิกเป็นการใช้รักษาโรคกระเพาะในคนจริงๆโดยการรับประทานผงแห้งของราก พบว่าได้ผลลัพธ์ที่ดีสำหรับการรักษาแผลที่กระเพาะแล้วก็ลำไส้เล็ก จากการที่กรดเกิน เมื่อปี คริสต์ศักราช1997 ที่ประเทศอินได้ทำการทดสอบการใช้รากสามสิบกับคนไข้ความดันเลือดสูงประเภท mild hypertension โดยทดลองเปรียบเทียบกับยาลดความดัน (Propranolol) ใช้ช่วงเวลาทำการทดสอบนาน 3 เดือน ผลของการทดลองพบว่า ผู้เจ็บป่วยมีความดันโลหิตลดน้อยลง < 90 mm.Hg. แล้วก็ลดไขมันได้ผลดี
|