Advertisement
[/b]
ตรีผลาชื่อยา ตรีผลา (
Triphala)ประวัติความเป็นมาของตำรับย[/url] ตำรับยาตรีผลานั้นเป็นตำรับยาที่มีปรากฏอยู่ในหนังสืออายุรแพทย์ของอินเดีย โดยออกเสียงเรียกว่า ตรีผลา หรือ ตรีผลากะ ซึ่งคำว่าตรีนั้นแปลว่าสาม ซึ่งเป็นจำนวนของสมุนไพรที่นำมาใช้ประกอบเป็นยา ส่วนคำว่าผลา นั้นซึ่งก็คือผล เพราะฉะนั้นคำว่าตรีผลา ก็เลยแสดงว่าเป็นผลของสมุนไพร 3 ชนิดที่นำมารวมกันเป็นตำรับยา ก็จะมีคุณประโยชน์ทางยาที่ช่วยควบคุมรวมทั้งกำจัดพิษในร่างกาย แล้วก็ใช้รักษาสมดุลของธาตุทั้ง 4 ในร่างกาย ซึ่งจะสนับสนุนสรรพคุณซึ่งกันและกันอย่างดีเยี่ยม ซึ่งตัวยาทั้งสามจะช่วยควบคุมพิษใกล้กันของกันและกัน อย่างเช่น รสเปรี้ยวของลูกสมอพิเภกมีฤทธิ์เป็นยาระบาย จึงจำต้องใช้ลูกสมอไทยและลูกมะขามป้อมซึ่งมีรสฝาดรวมทั้งขมไปช่วยแก้อาการจุกเสียดแน่นท้องและก็ลดอาการท้องมวน ฯลฯ โดยในตำรายาไทยก็เรียกยาที่ได้จากการรวมสมุนไพรอีกทั้ง 3 จำพวกนี้ตามชื่อของอินเดียว่า พิกัดตรีผลา
ส่วนประกอบของยาตรีผลา แปลตามรากศัพท์จะได้ คำว่า “ตรี” หมายความว่า “สาม” คำว่า “ผลา (ผล)” คือผลไม้ 3 อย่าง อาทิเช่น ผลสมอพิเภก ผลสมอไทย แล้วก็ผลมะขามป้อม
“สมอพิเภก”ชื่ออื่น ลัน สมอแหน แหน แหนขาว แหนต้น สะคู้
ชื่อวิทยาศาสตร์ Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb.
ชื่อวงศ์Combretaceae
ลักษณะภายนอก ผลรูปกลมหรือรี แข็ง กว้างราวๆ 1.5 – 2 ซม. ยาว 2.5 – 3 เซนติเมตร มีสัน 5 สัน เปลือกนอกปกคลุมด้วยขนสีน้ำตาลหนาแน่น เม็ดเดี่ยว แข็ง ผลอ่อนรสเปรี้ยว ผลแก่รสเปรี้ยวฝาดหวาน (ฝาดสุขุม) เม็ดในรสฝาด
สรรพคุณคุณประโยชน์ยาไทยตรีผลา ผลอ่อน แก้ไข้เพื่อขับเสมหะ รวมทั้งไข้เจือลม เป็นยาระบาย ยาถ่าย ผลแก้ แก้เสลดจุกคอ ทำให้ชุ่มคอ แก้โรคตา แก้ธาตุกำเริบเสิบสาน บำรุงธาตุ แก้ไข้ แก้ริดสีดวง แก้ท้องเสียท้องเสีย รักษาโรคโรคท้องมาน เม็ดในแก้บิดแก้บิดมูกเลือด ประเทศพม่า ใช้ผลแห้งรักษาอาการไอ แล้วก็โรคตา ในอินโดจีน ใช้เป็นยาฝาดสมาน และยาบำรุง ผลสดเป็นยาถ่าย
องค์ประกอบทางเคมี พบสาร chebulagic acid, ellagic acid, gallic acid
“สมอไทย”ชื่ออื่น กกส้มมอ สมอ มาแน่ สมออัพยา หมากแน่ะ
ชื่อวิทยาศาสตร์ Terminalia chebula Retz. Var chebula
ชื่อพ้อง Myrobalan chebula Gaertn
ชื่อวงศ์ Combretaceae
ลักษณะภายนอก ผลรูปทรงกลม หรือรูปไข่ กว้าง 1 – 2.5 ซม. ยาว 2 – 4 ซม. ผลสดสีเขียวอมเหลืองหรือครั้งคราวมีสีแดงปน ผิวเรียบ มีสัน 5 สัน เมล็ดคนเดียว แข็ง รูปรี ขนาดใหญ่ ผลแห้งสีดำเข้ม ผิวย่นย่อ ผลอ่อน รสเปรี้ยว ผลแก่มีรสฝาดติดเปรี้ยว ขม ไม่มีกลิ่น เนื้อผลรสฝาดเปรี้ยว เมื่อชิมจะมีรสชาติขมนิดหน่อยในทีแรกๆแล้วก็จะมีรสหวานตามมา เมล็ดมีรสขม
สรรพคุณคุณประโยชน์ยาไทยตรีผลาผลระบายอ่อนๆแก้ลมป่วง แก้พิษร้อนใน คุมธาตุ แก้ลมจุกเสียด ทราบผายธาตุ รู้ระบายรู้ขี้ ถ่ายพิษไข้ คุมธาตุในตัวเสร็จ แก้ไข้เพื่อเสลด ผลอ่อน มีฤทธิ์เป็นยาระบาย อึ รู้ถ่ายทราบปิดเอง แก้ลมจุดเสียด คลื่นไส้ แก้สะอึก แก้หืดไอ แก้ท้องเดินเรื้อรัง ทำเป็นยาชงใช้อมกลั้วคอแก้เจ็บคอ เม็ด รสขม ทำให้เจริญอาหาร
ส่วนประกอบทางเคมี gallic acid, chebulic acid, chebulinc acid, chebulagic acid, corilagin, terchebin, glucogallin, ellagic acid, sennoside A, chebulin, catechol, tannic acid
“มะขามป้อม”ชื่ออื่น กันโตด (เขมร) กำทวด (จังหวัดราชบุรี) มั่งลู่ สันยาส่า (กะเหรี่ยง แม่ฮ่องสอน)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Phyllanthus emblica Linn.
ชื่อพ้อง Emblica offcinalis Gaertn.
ชื่อตระกูล Euphorbiaceae
ลักษณะข้างนอกของเครื่องยา ผลสดกลม มีเนื้อ ผิวเรียบ ใส ฉ่ำน้ำ เมื่อดิบสีเขียวออกเหลือง ผลสุกสีเหลืองออกน้ำตาล เส้นผ่านศูนย์กลาง 1 – 2 ซม. มีเส้นพิงตามความยาวของลูก 6 เส้น เม็ดกลมแข็งมี 1 เม็ด เนื้อผลมีรสฝาด เปรี้ยว ขม หวาน กินเป็นของกินได้ ทำให้เปียกคอ กินน้ำตามไป ทำให้มีรสหวาน
สรรพคุณคุณประโยชน์ยาไทยตรีผลาเนื้อผลแห้ง รสเปรี้ยวฝาดขม ขับเสมหะ ทำให้เปียกแฉะคอ เป็นยาฝาดสมาน แก้ริดสีดวง แก้บิด แก้ท้องร่วง ใช้ควบกับธาตุเหล็ก แก้โรคดีซ่าน และช่วยสำหรับในการย่อยอาหาร ยางจากผล รสเปรี้ยว ฝาดขม ช่วยย่อยของกิน ขับเยี่ยว ใช้เป็นยาแก้ไอ
องค์ประกอบทางเคมี มีวิตามินซีสูง (ในผลมะขามป้อม 1 ผลมีปริมาณวิตามินซีเทียบเท่ากับส้ม 2 ลูก) ยิ่งกว่านั้นยังเจอ rutin, mucic acid, gallic acid, phyllemblic acid สารกลุ่มแทนนิน เบนซินอยด์ เทอร์ตะกาย ฟลาโวนอยด์ อัลคาลอยด์ คูมาริน ฯลฯ
