Advertisement
เกล็ดสะระแหน่ (Menthol)เกล็ดสะระแหน่เป็นอย่างไร เมื่อเอ่ยถึงเกล็ดสะระแหน่หลายๆคนอาจไม่รู้จักแม้กระนั้นหากเอ่ยถึงเมนทอล (Menthol) แล้วละก็น่าเชื่อถือว่าคงจะรู้จักกันอย่างดีเยี่ยม แต่โดยความเป็นจริงแล้วเกล็ดสะระแหน่ก็คือเมนทอลนั่นเอง เพียงเกล็ดสะระแหน่เป็นชื่อเรียกของไทย ส่วนเมนทอลเป็นชื่อสากลที่นาๆประเทศนิยมเรียกกัน ซึ่งเกล็ดสะระแหน่ หรือเมนทอลนั้นเป็นสารชนิดหนึ่งที่พบในน้ำมันหอมระเหยที่สกัดได้ สะระแหน่ไทย มินท์ หรือสะระแหน่ฝรั่ง รวมทั้งสะระแหน่ประเทศญี่ปุ่นด้วย โดยเกล็ดสะระแหน่จะมีลักษณะเป็นผลึกสีขาว มีกลิ่นแล้วก็รสหอมเย็น (มีกล่าวว่าในใบสะระแหน่เจอสารเมนทอลอยู่สูงถึง 80-89% เลยทีเดียว) ดังนี้เกล็ดสะระแหน่มักถูกประยุกต์ใช้ผลดีในด้านการปรุงแต่งกลิ่นอาหาร ของหวาน อาหารขบเคี้ยวต่างๆรวมไปถึงอุตสาหกรรมเครื่องแต่งหน้ารวมทั้งแวดวงผลิตยาทั้งยังยาใช้ภายนอกแล้วก็ยาสำหรับรับประทานด้วย
สูตรทางเคมีแล้วก็สูตรส่วนประกอบ เกล็ดสะระแหน่ (Menthol) เป็นสารชนิดแอลกอฮอล์ที่ได้จากธรรมชาติ อาทิเช่น น้ำมันไม่นต์ (mint oil) ที่สังเคราะห์ขึ้น เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า 5-เมทิล-2-(1-เมทิลเอทิล)-ไซวัวลเฮกซะนอล (5-methyl-2-(1-methylethyl)-cyclohexanol) มีสูตรเคมี C¹ºH²ºO น้ำหนักโมเลกุล 156.27 และก็มีสูตรส่วนประกอบทางเคมีดังต่อไปนี้
มูลเหตุ เกล็ดสะระแหน่เพียงแต่ชื่อก็สามารถบอกที่มาของสารชนิดนี้แล้ว เพราะเหตุว่าโดยธรรมชาติของการเรียกขื่อสารต่างๆของไทยนั้น มักจะเรียกตามแหล่งวัตถุดิบซึ่งสามารถสกัดได้ ซึ่งเกล็ดสะระแหน่ก็ด้วยเหมือนกัน โดยเกล็ดสะระแหน่นั้นสกัดได้จากเปปเปอร์มินต์ (ฟวันออกกลาง เดี๋ยวนี้เพาะปลูกกันอย่างมากมายในหลายบริเวณทั้งโลก มีลักษณะทางวิชาพฤกษศาสตร์ คือ เป็นพืชมีลำต้นใต้ดิน เติบโตได้ถึง 30-90 เซนติเมตร (12-35 นิ้ว) ลำต้นยืดออกกว้าง ใบยาว 4-9 เซนติเมตร (1.6-3.5 นิ้ว) กว้าง 1.5-4 เซนติเมตร (0.59-1.57 นิ้ว) ใบสีเขียวเข้ม ดอกสีม่วงยาวขนาด 6-8 มิลลิเมตร (0.24-0.31 นิ้ว) และสะระแหน่ (mint Spearmint) ซึ่งเป็นผักท้องถิ่นของไทยประเภทหนึ่ง ชื่อวิทยาศาสตร์ : Mentha cordifolia Opiz. วงศ์ : Labiatae ชื่อสามัญ : Spearmint Mint Kitchen mint
ลักษณะทางวิชาพฤกษศาสตร์ คือ ราก และก็ลำต้น สะระแหน่มีลักษณะลำต้นพร้อมเลื้อย มีเฉพาะรากฝอย ขนาดเล็ก และก็สั้น ลำต้นสูงประมาณ 15-30 ซม. ลำต้นมีลักษณะเป็นเหลี่ยม ผิวลำต้นมีสีแดงอมม่วงจนกระทั่งปลายยอด ลำต้นสามารถแตกเหง้าเป็นต้นใหม่จนถึงขยายเป็นกอใหญ่ และก็ลำต้นแตกกิ่งกิ้งก้านเยอะมากสะระแหน่ ลำต้นทอดเลื้อยแผ่ไปตามดิน ลำต้นเป็นเหลี่ยม สีเขียวปนม่วงน้ำตาล แตกกิ่งก้านมาก ใบลำพังมีสีเขียว ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย พื้นใบขรุขระ มีกลิ่นหอมยวนใจฉุน ดอกช่อ ออกเป็นกลุ่มที่ซอกใบ ใบใบสะระแหน่ ออกเป็น ใบเดี่ยว และก็ออกเป็นคู่ๆตรงกันข้ามกันบนกิ่ง ลำต้น ใบมีสีเขียว ทรงรี กว้างโดยประมาณ 1.5 – 3.5 ซม. และยาวโดยประมาณ 2 – 7 เซนติเมตร ผิวใบย่นย่อเป็นลูกคลื่น ขอบใบหยัก ปลายใบมนหรือแหลม ดอกดอกสะระแหน่ออกเป็นช่อ เหนือซอกใบรอบๆปลายยอด แต่ละช่อมีดอกจำนวนหลายชิ้น ดอกมีสีชมพูอมม่วง ประกอบด้วยกลีบเลี้ยง 5 กลีบ รวมทั้งกลีบที่เชื่อมติดกันเป็นกรวยตื้น 4 กลีบ ด้านในดอกมีเกสรตัวผู้ 4 อัน ส่วนเกสรตัวเมียจะไม่ค่อยเจอดอกสะระแหน่ ผล ผลสะระแหน่มีสีดำ ขนาดเล็ก มีรูปผลเป็นรูปกระสวย เปลือกผลหมดจดมัน ดังนี้ ผลสะระแหน่มักไม่ติดผลให้มองเห็นบ่อยนัก เพราะมีดอกที่เป็นหมันเป็นส่วนมาก
น้ำมันหอมระเหย ในใบสะระแหน่ของไทย (Spearmint) มีสีเหลืองใส มีความหนาแน่นราว 0.904 มีสารเคมีหลายอย่าง ได้แก่
– menthol 63.5 %
– p-menthone19.5 %
– pluegone 42.9-45.4 %
– isomenthone12.9 %
– piperitone12.2 %
– Menthone 15-32 %
– Menthyl acetate3-10 %
– piperitone 38.0 %
– piperitenone 33.0 %
– α-terpeneol 4.7%
– limonene
– hexenolphenylacetate
– enthyl amylcarbinal
คุณประโยชน์/คุณประโยชน์ สรรพคุณขอ
เกล็ดสะระแหน่[/url]หมายถึงมีฤทธิ์เย็น ช่วยบรรเทาอาการตาลายหัว หน้ามืดตาลาย คลื่นไส้อ้วก ช่วยให้ร่างกายสดชื่นตื่นตัว บรรเทาอาการหวัด คัดจมูก แก้ไอ แก้ไข้ ลดผู้กระทำระหายน้ำ ลดการเกร็งของกล้าม ขับเยี่ยว ขับประจำเดือน นอกจากนั้นกลิ่นหอมสดชื่นๆของมันยังช่วยเครียดลดลงและก็แก้ปวดศีรษะได้ ทุเลาอาการปวดหัว ช่วยขับลม บรรเทาอาการท้องอืด ท้องอืดท้องเฟ้อ จุกเสียดแน่น แล้วก็มักใช้แต่งกลิ่นและรสยา ดังเช่น ยาฉาบกระเพาะ อีกทั้งมีฤทธิ์เป็นยาชาเฉพาะที่อย่างอ่อนๆลดการบวมของหลอดเลือดที่จมูก แล้วก็ลดอาการปวดต่างๆภายในร่างกาย สารนี้เมื่อสัมผัสกับผิวหนังทำให้เกิดความรู้สึกเย็น
การศึกษาเล่าเรียนทางเภสัชวิทยา ในการศึกษาของเกล็ดสะระแหน่พบว่ามีการทำการวิจัยน้อย ซึ่งส่วนมากเป็นรายงานการศึกษาเรียนรู้และค้นคว้าและทำการวิจัยในน้ำมันหอมระเหยจากสะระแหน่เสียมากกว่ามีรายงานการศึกษาทำการค้นคว้าและวิจัยพบว่าในใบมินต์ มีน้ำมันรวมทั้งสารเมนทอล (
เกล็ดสะระแหน่) สูงถึง 80-89% พบว่าให้กลิ่นหอมหวนเย็นลึก ช่วยทำให้รู้สึกชื่นบาน กระตุ้นให้เกิดความแคล่วคล่องว่องไว ช่วยให้ความจำ รวมถึงรายงานการเล่าเรียนฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของส่วนประกอบน้ำมันหอมระเหยจากสะระแหน่ฝรั่ง (Mentha piperita L.) โดยสำหรับการวิเคราะห์น้ำมันหอมระเหยจากสะระแหน่ฝรั่ง พบว่าองค์ประกอบหลักในน้ำมันหอมระเหยจากสะระแหน่ฝรั่งคือ alpha-terpinene, isomenthone, trans-carveol, pipertitinone oxide แล้วก็ beta-caryophyllene เมื่อทดลองฤทธิ์สำหรับในการต่อต้านเชื้อจุลินทรีย์ พบว่า มีฤทธิ์ต้านทานเชื้อ E. coli , Staphylococcus aureus รวมทั้ง Candida albicans นอกนั้น ยังมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ โดยจับกับอนุมูลอิสระ DPPH แล้วก็ยั้งการเกิด lipid peroxidation
การเล่าเรียนทางพิษวิทยา เหมือนกับการศึกษาวิจัยทางเภสัชวิทยาของเกล็ดสะระแหน่ การศึกษาทำการค้นคว้าและทำการวิจัยทางพิษวิทยาของเกล็ดสะระแหน่นี้ยังมีน้อยมาก ซึ่งผู้เขียนยังไม่อาจจะค้นหาและรวบรวมข้อมูลมาได้
ขนาด/ปริมาณที่ควรใช้ เกล็ดสะระแหน่สามารถเอาไปใช้ได้ทั้งเป็นยาที่ใช้ด้านนอกและยาที่ใช้สำหรับกินโดยจะต้องนำไปเป็นส่วนผสมแค่นั้น ไม่สมควรใช้ขณะเป็นผลึก ยิ่งไปกว่านี้ยังมีการนำไปผสมกับสินค้าต่างๆอย่างเช่น ยาสีฟัน ลูกอม หมากฝรั่ง ยาดม อื่นๆอีกมากมาย ทั้งนี้สำหรับในการใช้ ได้แก่ยาสำหรับด้านนอกอายไม่เป็นที่เป็นห่วงพอๆกับการใช้เป็นยาสำหรับข้างใน (ยารับประทาน) โดยองค์การอนามัยโลกได้กำหนดขนาดของเกล็ดสะระแหน่ที่สามารถ (WHO) ใช้รับประทานได้เป็น0.2 มก./น้ำหนักตัว รวมทั้งยังมีมีรายงานเจออาการไม่พึงประสงค์ (adverse effect) ของคนที่กิน menthol ขนาด 2 มก./กิโลกรัม/วัน
คำแนะนำ/ข้อควรปฏิบัติตาม- หญิงมีท้องรวมทั้งหญิงให้นมบุตร ไม่มีข้อที่ไม่อนุญาตสำหรับในการใช้อาหารหรือยาที่มีส่วนผสมของไม่นต์ หรือ เมนทอลแม้กระนั้นไม่สมควรใช้เกินที่องค์การอนามัยโลก (WHO) กำหนดไว้
- สารเมนทอลนี้เมื่อสัมผัสกับผิวหนังทำให้มีความรู้สึกเย็น แต่ว่าในความเข้มข้นสูงรวมทั้งใช้ติดต่อกัน โดยการสูดดมสารนี้ อาจจะส่งผลให้กำเนิดอาการระคายรอบๆทางเท้าหายใจ รวมทั้งอาจส่งผลให้กำเนิดปอดอักเสบได้
- เกล็ดสะระแหน่เป็นสารที่ส่งผลต่อระบบประสาท ด้วยเหตุนี้ไม่ควรใช้(สูด อย่างเช่น ยาดม) ต่อเนื่องกันเป็นเวลานานเนื่องจากว่าอาจจะก่อให้มีการเสพติดได้
- ถ้าหากผิวหนังสัมผัสเกล็ดสะระแหน่ (ที่เป็นผนึก) ในปริมาณมากอาจจะส่งผลให้มีการระคายเคือง ผิวหนังแดง ผิวหนังไหม้ แสบและก็คันได้
เอกสารอ้างอิง- ฤทธิ์ทางเภสัชของน้ำมันหอมระเหยจากสะระแหน่ฝรั่ง (Mentha piperita L.) และน้ำมันเขียว Myrtus Communis L. ข่าวความเคลื่อนไหวสมุนไพร.สำนักข้อมูลสมุนไพร.คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
- ยุวดี จอมพิทักษ์.ผักสวนครัว.กรุงเทพฯ,2545. http://www.disthai.com/[/b]
- Galeotti Di Cesare Mannelli L, Mazzanti G, Bartolini A, Ghelardini C. Menthol: a natural analgesic compound. Neurosci Lett. 2002 Apr 12;322(3):145-8.
- เกวลิน รัตนจรัสกุล,2555.การพัฒนาฟิล์มต้านจุลทรีย์จากคาร์บอกซีเมทิลเซลลูโลสร่วมกับน้ำมันสะระแหน่
- สะระแหน่ สรรพคุณ และการปลูกสะระแหน่.พืชเกษตร.คอม เว็บเพื่อเกษตรกรไทย.เปปเปอร์มินต์.วิกิพีเดียสารานุกรมเสรี
- รศ.ยุวดี วงษ์กระจ่าง.ยาดมมีอันตรายหรือไม่.คอลัมน์ Drug Tips จุลสารคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.ฉบับที่5.กรกฎาคม-กันยายน 2555 หน้า 6-7.
- ข้อมูลเกี่ยวกับเมนทอล.กระดาน ถาม-ตอบ.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
