Advertisement
เตยชื่อสมุนไพร เตยชื่ออื่นๆ/ชื่อท้องถิ่น ใบเตย , เตยหอม , ต้นเตย , เตยหอมใหญ่ , เตยหอมเล็ก (ภาคกลาง) , หวานข้าวใหม่ (ภาคเหนือ) , ปาแนะวอวิง , ปาแง๊ะออริง (นราธิวาส,มาเลเซีย) ,พังลั้ง (จีน)ชื่อวิทยาศาสตร์ Pandanus amaryllifolius Roxb.ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Pandanus ordorus Ridl.ชื่อสามัญ Pandanus Palm , Fragrant Pandan , Pandom wangi.วงศ์ Pandanaceaeถิ่นกำเนิด เตย เป็นพืชที่ชาวไทยรู้จักกันเป็นอย่างดีมาตั้งแต่สมัยก่อนแล้ว เพราะได้ประยุกต์ใช้ผลดีต่างๆเยอะมาก โดยยิ่งไปกว่านั้นส่วนของใบที่พวกเราเรียกว่า ใบเตย ก็เลยทำให้เรียกพืชประเภทนี้เคยปากกันมาจนกระทั่งเดี๋ยวนี้ว่า “ใบเตย” สำหรับถิ่นเกิดของเตยนั้น เป็นพืชที่มีถิ่นเกิดในเอเซียอาคเนย์ เช่น ไทย ประเทศพม่าลาว มาเลเซีย และก็อินเดีย รวมทั้งทวีปอื่นอาทิเช่นแอฟริกา แล้วก็ประเทศออสเตรเลีย ชอบขึ้นตามพื้นที่ชุ่ม ริมลำธารหรือบริเวณที่เปียกแฉะที่มีน้ำขังนิดหน่อย ในประเทศไทยสามารถพบได้ทั่วทุกภาคของประเทศ
ลักษณะทั่วไป
เตยจัด เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว มีลำต้นทรงกลม และเป็นข้อสั้นๆถี่กัน โผล่ขึ้นมาจากดินเพียงนิดหน่อย โคนลำต้นแตกรากกิ้งก้านออกเป็นรากค้ำชูหรือเรียกว่า รากอากาศ ลำต้นสามารถแตกหน่อเป็นต้นใหม่ได้ ทำให้มองเป็นกอหรือเป็นพุ่มไม้ใหญ่ๆศูนย์รวมความสูงของใบแล้วสามารถสูงได้มากกว่า 1 เมตร
ใบเตย แตกออกเป็นใบเดี่ยวข้างๆรอบลำต้นและก็เรียงสลับวนเป็นเกลียวขึ้นตามความสูงของลำต้น จนถึงขอด ใบมีลักษณะเรียวยาวเป็นรูปกระบี่ ปลายใบแหลม สีเขียวสด ใบยกเฉแนบไปกับลำต้น แผ่นใบเป็นเงา กว้างราวๆ 2-3 ซม. ยาวราว 30-50 เซนติเมตร แผ่นใบและขอบใบเรียบ แผ่นใบด้านล่างมีสีจางกว่าข้างบน มีเส้นกลางใบลึกเป็นแอ่งตื้นๆกึ่งกลาง ใบนี้ส่งกลิ่นหอมตลอดเวลา เนื่องจากมีน้ำมันหอมระเหย และก็สาร ACPY
การขยายพันธุ์เตย สารมารถแพร่พันธุ์ได้เองโดยการแตกหน่อ แต่ว่าในตอนนี้ก็สามารถปลูกด้วยการแยกเหง้าหรือย้ายหน่อปลูกได้เหมือนกัน ดังนี้ เตยสามารถขึ้นก้าวหน้าในที่เปียกแฉะ และทนต่อสภาพดินเปียกชื้นได้ดี แต่ว่าควรจะเลือกพื้นที่ปลูกไม่ให้น้ำท่วมขังง่าย โดยมีวิธีการดังต่อไปนี้
การเตรียมแปลง แปลงปลูกเตย ควรไถแปลง และก็ตากดินก่อน 5-10 วัน พร้อมกำจัดวัชพืชออกให้หมด ก่อนหว่านด้วยปุ๋ยคอกอัตรา 2 ตัน/ไร่ รวมทั้งปุ๋ยยูเรีย อัตรา 10 กิโลกรัม/ไร่ พร้อมไถกลบ
การปลูกเตย ควรจะปลูกเอาไว้ในตอนหน้าฝน ด้วยเหตุว่าดินจะชื้นดี ทำให้ต้นเตยติด แล้วก็ตั้งตัวได้ง่าย ด้วยการขุดหลุมปลูกเป็นแถว ระยะหลุม และก็ระยะแถวที่ 50 ซม. หรือที่ 30 x 50 เซนติเมตร ก่อนนำต้นชนิด
เตยลงปลูก
หลังจากปลูกเตยเสร็จ ควรให้น้ำทันทีแต่แม้ดินเปียกชื้นมากมายก็ไม่มีความจำเป็นต้องให้ แล้วก็ให้น้ำบ่อยๆทุกๆ7-10 วัน ขึ้นอยู่กับความชื้นดิน และก็ฝนที่ตก
ส่วนประกอบทางเคมี
จากการเล่าเรียนทางเคมีของใบเตยพบว่ามีประโยชน์สำคัญหลายประเภทเมื่อนำใบเตยหอมากลั่นด้วยไอน้ำจะได้สารหอมที่มี แพนดานาไมน์ (Pandanamine) ไลนาลิลอะซีเตท ( linalyl acetate) เบนซิลอะซีเตท (benzyl acetate) ไลนาโลออน (linalool)รวมทั้งเจอรานิออล (geraniol) มีสารที่ทำให้มีกลิ่นหอมเป็น คูมาริน (coumarin) และก็เอทิลวานิลลลิน (ethyl vanillin)สารคลอโรฟิลล์(chlorophyll) ทำให้มีสีเขียว เบต้าแคโรทีน (Beta-Carotene) รวมทั้งสารในกลุ่มแอนโทไซยานิน (anthocyanin) ซึ่งเป็นสารที่ออกฤทธิ์ที่สำคัญ
linalyl acetate benzyl acetate
โครงสร้างของสารไลนาลิลอะซีเตท ส่วนประกอบของเบนซิลอะซีเดท
linalool Geraniol
โครงสร้างของไลนาโลออล โครงสร้างพบรานิออล
Pandanamine Chlorophyll
โครงสร้างของแพนดานาไมน์ โครงสร้างของคลอโรฟิลล์
Anthocyanin Ethylvanillin
ส่วนประกอบของแอนโทไซยานิน องค์ประกอบของเอทิลวานิลลิน
นอกนั้นในส่วนของคุณประโยชน์ทางโภชนาการของเตย ค่าทางโภชนาการของใบเตยสดใน 100 กรัม
ส่วนประกอบ ใบเตยสด
พลังงาน (กิโลแคลอรี่) 35
ความชุ่มชื้น (กรัม) 85.3
คาร์โบไฮเดรต (กรัม) 4.6
โปรตีน (กรัม) 1.9
ไขมัน (กรัม) 0.8
สายสัมพันธ์(กรัม) 5.2
แคลเซียม (มก.) 124
ธาตุฟอสฟอรัส (มก.) 27
เหล็ก(มิลลิกรัม) 0.1
วิตามิน บี 2 (มิลลิกรัม) 0.2
ไนอะซิน (มก.) 1.2
วิตามิน ซี (มิลลิกรัม) 8
เบตา-แคโรทีน (ไมโครกรัม) 2.987
คุณประโยชน์/สรรพคุณใบ
เตย มักถูกเอามาผสมในอาหาร เพื่อของกินมีกลิ่นหอมหวนน่ารับประทาน แล้วก็ยังช่วยแต่งสีเขียวให้กับขนมไทยหลายๆชนิด อาทิเช่น ขนมเปียกปูน ขนมชั้น และก็ยังมีการนำมาทำเป็นเครื่องดื่มอีกด้วย
ยิ่งไปกว่านี้ยังคงใช้ใบเตยนำมาห่อทำของหวาน อาทิเช่น ขนมตะโก้ใบนำมาผูกรวมกัน ใช้สำหรับวางในห้องอาบน้ำห้องรับแขกเพื่ออากาศมีกลิ่นหอมช่วยในการกำจัดกลิ่นหรือใช้ใบเตยสดเอามายัดหมอน ช่วยทำให้มีกลิ่นหอม นำมาใช้เป็นสารแต่งกลิ่นบุหรี่ นำมาสับเป็นชิ้นเล็กๆนำไปตากแดดให้แห้ง ก่อนใช้ชงเป็นชาดื่ม น้ำมันหอมระเหยจากเตยนำไปเป็นส่วนผสมของน้ำยาปรับอากาศ ใช้เป็นส่วนผสมของเครื่องแต่งตัว ครีมทาผิว ยาสระผม สบู่ หรือ ครีมนวด ฯลฯ
ส่วนคุณประโยชน์ทางยาของเตยนั้น ตำราเรียนยาไทย ได้อธิบายสรรพคุณทางยาของใบเตยไว้ว่าเตยมีประโยชน์หลายประการ ยกตัวอย่างเช่น บำรุงหัวใจ ลดน้ำตาลในเลือด ลดระดับความดันโลหิต ใช้รักษาโรคหัด เลือดออกตามไรฟัน หวัด ตับอักเสบ ดับพิษไข้ แก้โรคฝึกฝน แก้ท้องเฟ้อ แก้หิวน้ำ แก้ร้อนในขับปัสสาวะ รากเตย ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ รักษาเบาหวานเหตุเพราะมีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือดนอกเหนือจากนี้ยังใช้รักษาโรคตับ ไตอักเสบ และรักษาโรคโรคหืด แก้หนองใน แก้พิษโลหิตแก้ตานซางในเด็ก ช่วยละลายก้อนนิ่วในไต
รูปแบบ/ขนาดวิธีใช้ • ใช้เป็นยาบำรุงหัวใจ ใช้ใบสดผสมในอาหาร แล้วรับประทาน หรือนำใบสดมาคั้นน้ำกิน ครั้งละ 2-4 ช้อนแกง
• ช่วยดับกระหาย นำใบเตยสดมาล้างให้สะอาด นำมาตำหรือปั่นให้รอบคอบ แล้วเติมน้ำนิดหน่อย คั้นมัวแต่น้ำกิน
• รักษาโรคหัดหรือโรคผิวหนัง โดยนำใบเตยมาตำแล้วมาพอกบนผิว
• ใช้รักษาโรคเบาหวาน ใช้ราก 1 กำมือนำไปต้มเป็นน้ำดื่ม ทุกเช้าตรู่-เย็น
• ใช้เป็นยาขับฉี่ โดยการนำต้นเตยหอม 1 ต้น หรือราก ครึ่งกำมือไปต้มกับน้ำกินหรือใช้ใบมาหั่นผึ่งแดดให้แห้งแล้วชงดื่มแบบชาก็ได้
• ใช้บำรุงผิวหน้า โดยการใช้ใบเตยล้างให้สะอาด หั่นเป็นชิ้นเล็กๆนำมาปั่นรวมกับน้ำที่สะอาดจนถึงละเอียด จะได้ครีมข้นเหนียวแล้วนำมาพอกหน้าทิ้งไว้ราว 20 นาที
การศึกษาเล่าเรียนทางเภสัชวิทยา
ใบเตย มีฤทธิ์ลดความดันเลือดรวมทั้งลดอัตราการเต้นของหัวใจ เพิ่มความแรงในการหดตัวรวมทั้งลดอัตราการยุบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ลดน้ำตาลในเลือด ลดไข้ต่อต้านอนุมูลอิสระรวมทั้งมีฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียStaphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis แต่ว่ายังเป็นการทดสอบในสัตว์ทดลองแล้วก็ในหลอดทดลองเพียงแค่นั้น
การศึกษาเล่าเรียนทางพิษวิทยา
จากการค้นหาข้อมูลในเวลานี้ ยังไม่มีรายงานความเป็นพิษหรืออาการไม่ปรารถนาจากการรับประทานใบเตย
ข้อแนะนำ/เนื้อความระวัง - ถึงเตยจะเป็นพืชจากธรรมชาติ แม้กระนั้นก็ควรจะบริโภคในปริมาณที่สมควรและไม่บริโภคเป็นเวลานานกระทั่งเกินไป
2. ผู้ที่มีโรคประจำตัวหรือสตรีท้องแล้วก็สตรีให้นมบุตรควรจะปรึกษาหมอแล้วก็ผู้ที่มีความชำนาญก่อนบริโภคหรือใช้สินค้าใดๆจากเตย เพราะสารเคมีในเตยบางทีอาจส่งผลเสียต่อร่างกายได้
3. ในกระบวนการเตรียมการใช้ใบเตยด้วยตนเองควรล้างชำระล้างใบเตยอย่างดีอย่าให้มีสิ่งเจือปนผสมไป ด้วยเหตุว่าบางทีอาจทำให้เป็นอันตรายต่อร่างกายได้
เอกสารอ้างอิง- อัจฉรา นิยมเดชา.ผลของการเสริมใบเตยหอม(Pandanus amarylifolius Roxb.) ในอาหารต่อสมรรถภาพการผลิตของนกกระทาญี่ปุ่นและคุณภาพไข่.รายงานการวิจัย มหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ ประจำปีงบประมาณ 2555.38หน้า
- ดวงจันทร์เกรียงสุวรรณ. พืชผักผลไม้ไทยมีคุณค่าเป็นทั้งอาหารและยาเตยหอมและแตงกวา. งานศูนย์บริการวิชาการและฝึกอบรมฝ่ายวิจัยและบริการวิชาการ คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์วิทยาเขตหาดใหญ่
- ใบเตย.กระดานถาม-ตอบ.สำนักงานข้อมูลสมุนไพรคณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.https://www.disthai.com/[/color]
- วันดี กฤษณพันธ์.2538.สมุนไพรสารพัดประโยชน์.ภาควิชาเภสัชวินิจฉัย คณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.กรุงเทพฯ
- สรรพคุณของน้ำเห็ดหลินจือต้มผสมกับอ้อยดำและใบเตย.กระดานถาม-ตอบ.สำนักงานข้อมูลสมุนไพรคณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.
- เตย/ใบเตย สรรพคุณและการปลูกเตย.พืชเกษตรดอทคอมเว็บเพื่อพืชเกษตรเพื่อพืชไทยLinda S.M Ooi, Samuel S.M Sun and Vincent E.C Ooi . 2004. Purification and characterization of a new antiviral protein from the leaves of Pandanus amaryllifolius (Pandanaceae). Department of Biology. The Chinese University of Hong Kong, Shatin, N.T., Hong Kong, China.
