Advertisement
ประโยชน์ทางยาของสังข์สังข์ที่ใช้ทางยา จึงใช้สังข์อุตราวรรต โดยเอามาเผาไฟ ได้เถ้า เรียกเถ้าเปลือกหอยสังข์ (conch shell ash) ซึ่งมีองค์ประกอบเป็นเกลือแมกนีเซียมซิลิเกต (silicate of magnesia) ทำให้เป็นผง โรยแผลเนื้อร้ายหรือใช้ภายในเป็นยาแก้ไข้ รากสาด หนองใน ปวดมวนในท้อง ปวดท้องเนื่องจากอาหารไม่ย่อย และโรคดีซ่าน ในพระคัมภีร์มหาโชตรัตให้ยามา ๓ ขนาน ชื่อยาสังข์แพทย์ (น้อย) สังข์แพทย์ (ใหญ่) เข้า“สังข์” เป็นเครื่องยาด้วยและยาสังข์วิไชย เข้า “
สังข์เป่า” และ “สังข์หนาม” เป็นเครื่องยาด้วย ดังนี้
สิทธิการิยะ ตำราอันชื่อว่าสังข์แพทย์ (น้อย) ท่านให้เอา
สังข์ ๖ บาท
ดินประสิวขาว ๑ บาท
ผลจันทร์ ๑ สลึง
เทียนดำ ๒ สลึง
เทียนขาว ๒ สลึง
เกลือ ๑ สลึง
ขมิ้นอ้อย ๑ บาท
หัวกะชาย ๒ สลึง
ไพล ๒ สลึง
หัวหอม ๒ สลึง
หัวกระเทียม ๒ สลึง
บดเป็นแท่งไว้ ละลายน้ำส้มซ่า แก้โลหิตหน้าโลหิตร้ายมิให้ตีขึ้นไปเลย ถ้าผู้ใดบริโภคยานี้เหมือนอยู่ไฟได้เดือนครึ่งอย่าสนเทห์เลยได้ทำมามากแล้ว
ยาชื่อสังข์แพทย์ (ใหญ่) รุสรรพโลหินเหน้าร้ายทั้งปวงให้เอา
เทียนทั้ง ๕
โกศทั้ง ๕
ผลสมอไท ๑
ผลสมอภิเภก ๑
ผลผักชีล้อม ๑
ผลผักชีลา ๑
เกลือสินเธาว์ ๑
น้ำประสานทอง ๑
หัวอุตพิศ ๑
เบี้ยผู้ ๑
สังข์ ๑
มหาหิงคุ์ ๑
ขิงแห้ง ๑
พริกล่อน ๑
การบูร ๑
ยาทั้งนี้เอาเสมอภาค ทำเป็นผงไว้ก่อน ถ้าจะทำเป็นยารุใหญ่ เอาผลสลอดเท่ายาทั้งหลาย ถ้าจะทำเป็นยาผาย เอาผลสลอด ๒ ส่วน บดรับประทานหนัก ๒ไพ ถ้าผู้หญิงอุปโภคหนัก ๑ ไพ แก้โลหิตร้ายทั้งปวง แก้ริศดวง แก้คุณผี แก้คุณคนก็ได้ ท่านตีค่าไว้ชั่งทองหนึ่งแล
ยาชื่อสังข์วิไชย ท่านได้เอา
รากพันงูแดง ๔ บาท
หัวแห้วหมู ๔ บาท
บอรเพ็ด ๔ บาท
ไพลแห้ง ๑ บาท
ขมิ้นอ้อยแห้ง ๑ บาท
รากมะตูม ๑ บาท
รากจิงจ้อ ๑ บาท
รากปีบ ๑ บาท
ผิวมะกรูด ๑ บาท
เอื้องเพ็ดม้า ๒ บาท
เปลือกกุ่มสิ่งละ ๒ บาท
ไฟเดือนห้า ๒ บาท
สมุลแว้ง ๒ บาท
กรุงเขมา ๒ บาท
โกศทั้ง ๙ สิ่งละ ๑ บาท
เทียนทั้ง ๗ สิ่งละ บาท
ชเอมทั้งสองสิ่งละบาท
รากทนดี ๑ บาท
รากหนาด ๑ บาท
พริกหอม ๑ บาท
รากพุงดอ ๑ บาท
รากช้าพลู ๑ บาท
รากส้มกุ้งทั้งสอลสิ่งละ ๒ บาท
รากเจตภังคี ๑ บาท
การบูร ๕ บาท
เมล็ดในกระวาน ๒ บาท
ผลเอ็น ๘ บาท
รากมะรุม ๓ บาท
รากมะแว้งเครือ ๒ บาท
รากมะเขือขื่น ๒ บาท
ผลจันทร์ ๑ บาท
ดอกจันทร์ ๑ บาท
กานพลู ๒ บาท
รากเจตมูลเพลิง ๕ บาท
แก่งแสมทั้ง ๒ สิ่งละ ๑o สลึง
สค้าน ๒ บาท
สนเทศ ๑ บาท
หญ้ายองไฟ ๘ บาท
สังข์เป่า ๒ บาท
สังข์หนาม ๔ บาท
ยาทั้งนี้ตำเป็นผง ละลายน้ำส้มซ่าให้สตรีทานเป็นไข้เพื่อโลหิตทำพิษต่างๆ เพราะต้นโลหิตขัดก็ดี โลหิตออกไม่สะดวกก็ดี ริศดวงปากเปื่อยก็ดี ริศดวงแห้งก็ดี กระไษยท้องมานก็ดี ป้างม้ามท้องโรก็ดีอุปโภคยานี้หายถ้าฤดูไม่สะดวกให้ละลายน้ำไพลทานออกดีแล สังข์เป็นหอยประเภทหนึ่งในพิกัดยาที่เรียก พิกัดหอย หรือ พิกัดเนาวหอย หรือ พิกัดนวหอย (ดู “เนาวหอย” )
