Advertisement
[/b]
สมอพิเภก ประโยชน์สรรพคุณและงานวิจัยข้อดีข้อเสียชื่อสมุนไพร สมอภิเภก ชื่ออื่นๆ/ชื่อประจำถิ่น[/b] ลัน (เชียงราย) ,แหน แหนต้น แหนขาว (ภาคเหนือ) ,ซิปะคู่ (กะเหรียง เชียงใหม่ ) ,สะคู้ (กะเหรียง แม่ฮ่องสอน) , สมอแหน (ภาคกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Terminalia bellirica (Gaeryn) Roxb
ชื่อสามัญ Beleric Myrobalan , lnkNot , Bahera และ Beleric
ชื่อวงค์ Combertaceae
ถิ่นกำเนิดสมอภิเภกสมอพิเภกมีถิ่นเกิดในเอเซียอาคเนย์ สามารถได้โดยทั่วไปในประเทศแถบนี้ ในประเทศไทย สามารถพบบ่อยตามป่าเต็งรังและป่าเบญจพรรณทางภาคเหนือ ภาคกึ่งกลาง ภาคตะวันตก ภาคตะวันออก รวมทั้งทางภาคอีสานที่อยู่สูงจากระดับน้ำทะเลโดยประมาณ 100 – 400 เมตร ส่วนทางภาคใต้ชอบเจอขึ้นตามป่าดงดิบ
ลักษณะทั่วไปสมอพิเภกไม้ต้นขนาดกึ่งกลางถึงขนาดใหญ่ ผลัดใบ สูง 15 – 35 เมตร ลำต้นเปลาตรง โคนต้นมักเป็นพูพอน เปลือกสีเทาอมน้ำตาลหรือเป็นสีกระดำกระด่างเป็นที่ๆค่อนข้างเรียบหรือแตกเป็นร่องเล็กๆไปตามแนวยาวลำต้น เปลือกในสีเหลือง เรือนยอดกลมแผ่กว้างแล้วก็ค่อนข้างจะทึบ ก่อนอ่อนแล้วก็ยอดอ่อนมีขนห่างๆ ใบ เป็นประเภทลำพัง ติดเวียนกันเป็นกรุ๊ปตามปลายๆกิ่ง ทรงใบรูปรีแกมรูปไข่กลับ กว้าง 9 – 15 ยาว 13 – 19 เซนติเมตร โคนใบสอบมาสู่ก้านใบ ส่วนที่ค่อนไปทางปลายใบผายกว้าง ปลายสุดจะหยัดคอดเป็นติ่งแหลมสั้นๆเส้นแขนงใบโค้งอ่อน มี 6 -10 คู่ เส้นใบแบบเส้นร่างแหเห็นชัดทางด้านท้องใบ เนื้อใบค่อนข้างจะหนา ข้างหลังใบเขียวเข้มแล้วก็มีขนสี
น้ำตาลกระจายทั่วไป ท้องใบสีจางหรือสีเทามีขนนุ่มๆหุ้ม แต่ว่าทั้งสองด้านขนจะหลุดหล่นไปเมื่อใบแก่จัด ขอบใบเรียบ ก้านใบยาว 4 – 6 เซนติเมตร บริเวณกึ่งกลางก้านจะมีต่อมหรือตุ่มหูด หนึ่งคู่ ดอก เล็ก สีขาวอมเหลือง ออกเป็นช่อคนเดียวๆแบบหางกระรอก ที่ง่ามใบหรือรอยแผลใบตามกิ่ง ปลายช่อจะแขวนย้อยลง ช่อยาว 10 – 15 เซนติเมตร ดอกเพศผู้ส่วนใหญ่จะอยู่ตามปลายๆช่อ ส่วนดอกบริบูรณ์เพศจะอยู่ตามโคนช่อ กลีบฐานดอก มี 5 กลีบ โคนกลีบเชื่อมชิดกันเป็นรูปถ้วยเล็กๆทั้งปวงมีขนทั่วๆไป เกศารเพศผู้มี 10 อัน เรียงซ้อนกันอยู่สองแถว รังไข ค่อนข้างแป้น ภายในมีช่องเดียวแล้วก็มีไข่อ่อน 2 หน่วย หลอดท่อรังไข่มีหลอดเดียว ผลกลมหรือกลมรีๆแข็ง ผิวนอกปกคลุมด้วยขนสีน้ำตาลหนาแน่น ออกรวมกันเป็นพวงโตๆ
การขยายพันธุ์สมอพิเภกการขยายพันธุ์สมอพิเภกสามารถทำได้ 2 แนวทางเป็นการขยายพันธุ์โดยอาศัยเพศ โดยการเพาะเม็ด รวมทั้งการขยายพันธุ์โดยแนวทางไม่อาศัยเพศ โดยการปักชำตอนกิ่ง สำหรับเพื่อการขยายพันธุ์โดยการเพาะเม็ดนั้น ขณะที่สมควรสำหรับเพื่อการเก็บเมล็ดควรเก็บราวๆตอนเดือนมากมายราคมจนถึงพ.ค. วิธีการเก็บเมล็ด เมล็ดที่เก็บใหม่ๆจะมีอัตราการงอก 85% เม็ดที่เก็บไว้นานจะมีเปอร์เซ็นต์การงอกน้อยลง
ไม้สมอพิเภกซึ่งเป็นไม้พื้นเมืองของเมืองไทย ผู้กระทำระจายชนิดตามธรรมชาติเจอได้ในทุกภาคของเมืองไทย สามารถขึ้นได้ในดินแถบทุกประเภท ด้วยเหตุผลดังกล่าวในเรื่องพื้นที่ปลูกจึงไม่ค่อยเจอกับปัญหาสำหรับไม้จำพวกนี้ การปลูกสมอพิเภกด้วนต้นกล้านั้น สามารถย้ายต้นกล้ามาปลูกได้โดยวิธีไม่มีดินห่อราก ขนาดของต้นกล้าที่เหมะสมในการย้ายปลูกควรจะมีอายุ 6 – 7 เดือน มีความสูงประมาณ 40 ซม. ก่อนย้ายปลูกควรลิดใบและก็ราก การย้ายต้นไม้จากแปลงเพาะไปปลูกควรจะย้ายในขณะอากาศชุ่มชื้น แม้กระนั้นไม่สมควรย้ายขณะฝนตกหนัก เพาะดินบางทีอาจเฉอะแฉะเหลือเกิน ดินบางทีอาจแน่นอากาศถ่ายเทไม่ได้ สำหรบอัตราการเจริญเติบโตและก็การปรับปรุงพันธุ์พืชสมอพิเภกนั้น ยังไม่การศึกษาและก็บันทึกข้อมูลไว้ ส่วนมากแล้วจะปลูกไว้เพื่อเป็นไม่ใช้สอยโดยเฉพาะการใช้ผลดีทางด้านสมุนไพร
องค์ประกอบทางเคมีของสมอพิเภกChebulagic acid , ellegic acid , galli acid
สรรคุณสมอพิเภกต่อต้านเชื้อแบคทีเรีย ต้านไวรัส ต่อต้านเชื้อรา ต้านทานยีสต์ ฆ่าไส้เดือน ต่อต้านไข้จับสั่น เป็นพิษต่อปลา แก้หืดแก้ไอ แก้หวัด รีบการสร้างน้ำดี รักษาดีซ่าน ลดความดันเลือดยับยั้งระดับวัวเลสโตรอคอยลในเลือดสูง ยับยั้งหลอดเลือดตัน ยั้งเบาหวาน ลดระดับน้ำตาลในเลือด ยั้งฟันผุ ลดการอักเสบ แก้สิว คลายกล้ามมดลูก ยั้งการฝังตัวของตัวอ่อนที่ผนังมดลูก ยับยั้งการกลายพันธุ์ ยั้งเอนไซม์ HIV-1 revese transcriptase , HIV-1 Protease
ตำรายาไทยสมอพิเภกผลอ่อนสมอพิเภก แก้ไข้เพื่อเสมหะ แล้วก็ไข้เจือลม เป็นยาระบาย ยาถ่าน ผลแก่ แก้เสมหะ จุกคอ ทำให้เปียกคอ แก้โรคตา แก้ธาตุกำเริบ บำรุงธาตุ แก้ไข้ แก้ริดสีดวง แก้ท้องร่วงท้องเดิน รักษาโรคท้องมาน เมล็ดใน แก้บิด แก้บิดมูกเลือด สมอพิเภกจัดอยู่ใน “พิกัดตรีผลา” คือการจำกับจำนวนผลไม้ 3 อย่าง มี ลูกสมอพิเภก ลูกสมอไทย ลูกมะขามป้อม สรรพคุณแก้ปิตตะ วาตะ เสมหะ ในกองธาตุ กองฤดู กองอายุ แล้วก็กองสมุฏฐาน “พิกัดตรีสมอ” คือการจำกัดจำนวนสมอ 3 อย่างมี ลูกสมอพิเภก ลูกสมอไทย ลูกสมอเทศ สรรพคุณแก้เสมหะ บำรุงธาตุ แก้ไข้ ผายธาตุ รู้ถ่ายรู้ปิดเอง
รูปแบบ / ขนาดวิธีการใช้สมอพิเภก- ขับปัสสาวะ ใช้เปลือก ต้น ต้มรับประทาน ขับปัสสาวะ
- เป็นยาระบาย ยาถ่าย ใช้ผลโตสมอพิเภกแม้กระนั้นยังไม่แก่ 2 – 3 ผล ต้มกับน้ำ 1 ถ้วยแก้ว ใส่เกลือนิดหน่อย กินครั้งเดียว
- เป็นยาแก้ท้องเดิน ท้องร่วง (ไม่ใช่บิด หรือ อหิวาตกโรค) ใช้ผลแก่ 2 – 3 ผล ต้มกับน้ำ 2 ถ้วยแก้ว ใส่เกลือเล็กน้อย เคี้ยวจนถึงเหลือ 1 ถ้วยแก้ว ใช้รับประทาน
- รักษาบาดแผล นำใบสดมาตำให้รอบคอบ แล้วพอกที่รอยแผล
- แก้มะเร็ง สารสกัดจากสมุนไพรสมอพิเภกรวมกับสมอไทยรวมทั้งมะขามป้อมสามารถยับยั้งการเจริญเติบโตและช่วยฆ่าโรคมะเร็งได้
[/b]
การศึกษาทางเภสัชวิทยาของสมอพิเภกสารสกัดด้วยเอธานอลของสมอพิเภกช่วยเพิ่มการขับน้ำดีในสุนัข และทำให้ความดันโลหิตน้อยลงจนถึงตายได้ และก็ขนาดที่ทำให้หนูถีบจักรตามครึ่งเดียว (LD 50) พอๆกับ 4.25 กรัม / กิโล เมื่อให้ทางปากแต่ว่าสารสกัดด้วยน้ำของสมอพิเภกมีผลน้อยต่อการขับน้ำดี แล้วก็ทำให้ความดันโลหิตต่ำลงบางส่วน และเมื่อป้อนสารสกัดสมอพิเภกในหนูถีบจักรขนาด 5 กรัม / กิโล ไม่นำมาซึ่งอาการพิษ
การศึกษาทางพิษวิทยาของสมอพิเภกสารสกัดด้วยเอธานอลของสมอพิเภกช่วยเพิ่มการขับน้ำดีในหมา แล้วก็ทำให้ความดันเลือดลดลงจนกระทั่งตายได้ และขนาดที่ทำให้หนูถีบจักรตามครึ่งเดียว (LD 50) พอๆกับ 4.25 กรัม / กิโล เมื่อให้ทางปากแต่ว่าสารสกัดด้วยน้ำของสมอพิเภกส่งผลน้อยต่อการขับน้ำดี และทำให้ความดันโลหิตลดน้อยลงน้อย แล้วก็เมื่อป้อนสารสกัดสมอพิเภกในหนูถีบจักรขนาด 5 กรัม / กิโลกรัม ไม่ส่งผลให้เกิดอาการพิษ
Tags : สมอภิเภก
