โรคอาร์เอสวี/โรคติดเชื้อทางเดินหายใจอาร์เอสวี (Respiratory Syncytial virus infec

[teareborn]

Advertisement

โรคอาร์เอสวี/โรคติดเชื้อทางเดินหายใจอาร์เอสวี[/b] (Respiratory Syncytial virus infection)[/color][/size][/b]
โรคอาร์เอสวี คืออะไร โรคอาร์เอสวี หรือโรคเชื้อไวรัสอาร์เอสวี หรือ โรคติดเชื้อฟุตบาทหายใจอาร์เอสวี(Respiratory syncytial virus infection ย่อว่า RSV infection) เป็นโรคติดเชื้อระบบทางเท้าหายใจที่เกิดขึ้นมาจากไวรัสชื่อ Respiratory syncytial virus ซึ่งเป็นเชื้อไวรัสที่ก่อกำเนิดอาการต่างๆในระบบฟุตบาทหายใจ ทำให้ร่างกายผลิตสารคัดเลือกหลั่งจำนวนมาก เช่น เสลด เป็นต้น เชื้อไวรัสนี้แพร่ระบาดผ่านการไอหรือจาม โดยผู้เจ็บป่วยชอบมีอาการพื้นฐานเหมือนเป็นหวัดหมายถึงปวดศีรษะ เป็นไข้ ไอ จาม น้ำมูกไหล
                สำหรับการติดเชื้อเชื้อไวรัสอาร์เอสวี (RSV, Respiratory Syncytial Virus) จะพบการต่อว่าดเชื้อได้ตลอดทั้งปี ซึ่งโรคนี้จัดเป็นโรคติดเชื้อทางเท้าหายใจข้างล่างในเด็กเล็กที่มักพบที่สุดโรคหนึ่ง โดยมีการคาดเดาว่าในเด็กอายุสองขวบทุกคนจะต้องเคยติดเชื้อชนิดนี้อย่างน้อย 1 ครั้ง  ที่จริงแล้วไวรัส RSV เป็นเชื้อไวรัสที่ทำให้ทางเท้าหายใจอักเสบในคนไข้ทุกช่วงอายุ แต่ว่าชอบมักพบในเด็กเล็ก
                ทั้งนี้ เชื้อไวรัสอาร์เอสวี (Respiratory syncytial virus :RSV) เจอครั้งแรกเมื่อปี ค.ศ 1955(พุทธศักราช2498) ในลิงชิมแปนซีที่ป่วยเป็นอาการหวัดฝูง ทำให้มีชื่อเรียกว่า Chimpanzee Coryza Agent (CCA) ก่อนจุพบว่าสามารถติดต่อไปสู่คนได้ โดยสามารถแยกเชื้อได้จากเด็กเล็กอายุต่ำลงมากยิ่งกว่า 1 ปีที่มีลักษณะปอดอักเสบและเมื่อต้นปี พ.ศ. 2553 แมกกาซีนแลนเซต ประเทศอังกฤษ รายงานผลการศึกษาเรียนรู้และค้นคว้ารวมทั้งการวิจัยเกี่ยวกับเชื้อไวรัส RSV ว่า ทำให้เด็กเป็นปอดบวม หรือปอดอักเสบ เสียชีวิตปีละ 2 แสนราย ซึ่งร้อยละ 99 อยู่ในประเทศกำลังพัฒนา โดยมีเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปีทั้งโลก ติดเชื้อไวรัสดังที่กล่าวถึงมาแล้ว 33.8 ล้านคน ไวรัสอาร์เอสวีเป็นต้นเหตุการถึงแก่กรรมของเด็กเล็กชั้น 1 เฉพาะในอเมริกาเด็กเสียชีวิตปีละ 2,500 กว่าคน  สำหรับเมืองไทยนั้นมีรายงานว่าเฉพาะปี พุทธศักราช 2552 มีเด็กไทยอายุต่ำลงยิ่งกว่า 5 ปี ราว 1 ใน 4 ติดไวรัสประเภทนี้ รวมกว่า 1 หมื่นราย
ที่มาของโรคอาร์เอสวี  โรคอาร์เอสวี มีสาเหตุมาจากเชื้อไวรัส Respiratory Syncytial Virus  (RSV) ซึ่งเป็นเชื้อไวรัสในสกุล Pneumovirus และอยู่ในตระกูล Paramyxoviridae โดยเป็นเชื้อไวรัสที่พบในคน โดยพบบ่อยอยู่ในโพรงข้างหลังจมูก รวมทั้งจากการศึกษาพบว่าไวรัสนี้สามารถก่อโรคได้ในสัตว์หลายหมวดหมู่ ดังเช่นว่า หนู แกะ ฯลฯ  โดยทั่วไปไวรัสอาร์เอสวีแบ่งเป็น 2 ชนิดย่อย(Subtype)หมายถึงจำพวก เอ แล้วก็ชนิดบี โดยประเภทย่อย A, มักมีความร้ายแรงสูงกว่าชนิดย่อย B   เชื้อไวรัสอาร์เอสวี ขณะที่อยู่ภายในคนไข้ที่มีภูมิต้านทานปกติ ไวรัสนี้สามารถแพร่ขยายสู่ผู้อื่นได้นานราวๆ 1 อาทิตย์ นับตั้งแต่วันที่คนเจ็บเริ่มมีอาการ แต่ว่าแม้อยู่ในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่อต้านโรคต่ำจะแพร่ขยายสู่คนอื่นๆได้นานถึง 4 สัปดาห์
อาการของโรคอาร์เอสวี  เชื้อไวรัส RSV  ชนิดนี้มีระยะฟักตัวราวๆ 1 – 6 วันหน้าจากได้รับเชื้อ โดยส่วนมากมักไม่ค่อยแสดงอาการร้ายแรงในคนแก่ อาการที่พบในคนแก่โดยทั่วไปมักละม้ายกับลักษณะของโรคหวัดหมายถึงปวดศรีษะ มีไข้ต่ำ เจ็บคอ ไอแบบไม่มีเสลด มีลักษณะคัดจมูก โดยอาการกลุ่มนี้มักหายได้เองใน 1–2 อาทิตย์  แม้กระนั้นในผู้เจ็บป่วยที่มีการเสี่ยงจะมีลักษณะที่รุนแรงคือคนเจ็บที่มีโรคเรื้อรังเกี่ยวกับหัวใจหรือปอด หรือในคนป่วยที่มีภาวะภูมิต้านทานต่ำมักนำมาซึ่งอาการร้ายแรง นอกจากนั้นผู้เจ็บป่วยอีกกรุ๊ปที่พบการต่อว่าดเชื้อโรคนี้ได้บ่อยมากและมีลักษณะอาการร้ายแรงเป็น เด็กตัวเล็กๆที่อายุน้อยกว่า 5 ขวบ โดยเฉพาะในเด็กอ่อนจะมีอัตราการเสี่ยงที่จะมีการติดเชื้อโรคในทางเดินหายใจข้างล่างรวมทั้งทำให้โรคมีความรุนแรงสูง
ในคนไข้ที่มีอาการรุนแรงอาจจะเป็นไปได้ว่าจะมีอาการเริ่มต้นเหมือนกับอาการติดโรคในทางเดินหายใจส่วนบนคือ มีอาการเหมือนหวัดปกติ แต่ว่าหลังจากนั้น 1–2 วันอาจจะมีอาการแสดงของการตำหนิดเชื้อในทางเดินหายใจด้านล่างได้แก่ จับไข้ ไอรุนแรง หายใจลำบากโดยอาจมีอาการหายใจเร็ว หรือมีเสียงวี๊ดขณะหายใจ
ในเด็กตัวเล็กๆซึ่งยังสื่อสารมิได้ต้องบางทีอาจจะจำเป็นต้องอาศัยการสังเกตอาการ โดยในระยะแรกจะมีลักษณะคัดจมูกน้ำมูกไหล ซึมลง และก็รับประทานอาหารได้น้อย ต่อจากนั้น 1–3 วัน จะมีลักษณะไอ มีไข้ หายใจลำบาก หายใจตื้น สั้นๆเร็วๆรวมทั้งอาจจะเป็นไปได้ว่าจะมีเสียงตอนหายใจด้วย ในรายที่อาการร้ายแรงมากอาจมีอาการตัวเขียวหรือสภาวะ cyanosis เกิดเนื่องมาจากการขาดออกซิเจนทำให้สีผิวออกม่วงๆโดยชอบเริ่มเห็นจากริมฝีปากหรือที่เล็บ นอกจากนี้แล้วการต่อว่าดเชื้อไวรัสอาร์เอสวีบางครั้งอาจจะส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนของโรคอื่นๆที่พบมากเป็น หูชั้นกึ่งกลางอักเสบ (otitis media) หรือในภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวโยงกับการติดเชื้อในทางเดินหายใจส่วนล่างอื่นๆเช่น หลอดลมอักเสบหรือปวดบวมได้

กรุ๊ปบุคคลที่เสี่ยงต่อโรคอาร์เอสวี

• ผู้ที่มีภูมิคุ้นกันของร่างกายต่ำมากมาย
• เด็กคลอดก่อนกำหนดโดยยิ่งไปกว่านั้นรายที่อายุครรภ์ต่ำลงมากยิ่งกว่า 35 สัปดาห์
• ผู้ที่มีโรคปอดเรื้อรัง
• ผู้ที่มีโรคหัวใจ โดยยิ่งไปกว่านั้นชนิดที่มีความผิดปกติสำหรับการไหลเวียนของโลหิต ที่เรียกว่า Cyanotic heart disease
• คนวัยชราที่แก่ตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป
• เด็กที่น้ำหนักตัวน้อยกว่า 5 กิโลกรัม

กรรมวิธีรักษาโรคอาร์เอสวี โดยธรรมดา แพทย์วินิจฉัยคนไข้โรคอาร์เอสวีจากลักษณะทางคลินิก ดังเช่น ใช้เครื่องช่วยฟัง (Stethoscope) เพื่อฟังเสียงกรีดร้องในระบบทางเดินหายใจ เสียงหลักการทำงานของปอด หรือเสียงไม่ปกติจากส่วนอื่นๆภายในร่างกาย แล้วก็อาศัยวิธีสำหรับซักประวัติคนไข้โดยวินิจฉัยจาก อายุผู้เจ็บป่วย ประวัติความเป็นมาอาการโรค การระบาดในแหล่งที่อยู่อาศัย การระบาดในโรงเรียน เป็นต้น แต่บางครั้งบางคราวถ้าหากคนไข้มีลักษณะร้ายแรง หมออาจต้องวินิจฉัยแยกโรคที่เกิดขึ้นจากการต่อว่าดเชื้อไวรัสชนิดอื่น หรือจากการตำหนิดเชื้อแบคทีเรีย หมอก็เลยจะมีการตรวจค้นเพิ่มอีก ยกตัวอย่างเช่น

• วัดความอิ่มตัวของออกสิเจนในเลือด (Pulse Oximetry) เพื่อตรวจสอบระดับออกสิเจน
• ตรวจจำนวนเซลล์เม็ดเลือดขาว ตรวจหาไวรัส แบคทีเรีย หรือสิ่งแปลกปลอมอื่นๆ
• เอกซ์เรย์อก เพื่อตรวจหาโรคปอดบวม
• ตรวจหาเชื้อไวรัสจากสารคัดหลั่งในจมูก

ในขณะนี้บางโรงพยาบาลอาจจะมีการตรวจรับรองหาเชื้อด้วยแนวทาง RSV Rapid Ag-detection test ซึ่งได้ผลการทดสอบด้านในไม่กี่ชั่วโมง   เนื่องจากโรค อาร์เอสวี เป็นโรคติดเชื้อที่เกิดขึ้นมาจากเชื้อไวรัสก็เลยทำให้ไม่มียารักษาอาการโดยยิ่งไปกว่านั้น เพราะฉะนั้นการรักษาจึงเป็นการรักษาตามอาการ ตัวอย่างเช่น การให้ยาลดไข้ ยาขยายหลอดลม เป็นต้น ส่วนในรายที่เริ่มมีลักษณะอาการรุนแรง ยกตัวอย่างเช่น อิดโรย หอบ มีค่าออกซิเจนในเลือดลดลง อาจมีการให้ยาพ่นขยายหลอดลม ร่วมกับการให้ออกซิเจน ในรายที่มีลักษณะอาการร้ายแรงมาก บางทีก็อาจจะจะต้องมีการใส่ท่อช่วยหายใจหรือใช้เครื่องที่ใช้สำหรับในการช่วยหายใจ นอกเหนือจากนี้บางทีก็อาจจะควรมีการให้สารน้ำตอบแทนเพื่อคุ้มครองภาวะขาดน้ำโดยเฉพาะในเด็ก ในรายที่มีภาวะแทรกซ้อนจากการต่อว่าดเชื้ออื่นๆมักจะได้รับยาฆ่าเชื้ออื่นๆที่เหมาะสมตามอาการ
การติดต่อของโรคอาร์เอสวี การติดเชื้อไวรัสอาร์เอสวีเป็นผลมาจากการติดต่อผ่านทางสารคัดเลือกหลั่งจากฟุตบาทหายใจเป็นต้นว่า น้ำมูก น้ำลาย เสมหะ ฯลฯ แล้วก็ไวรัสชนิดนี้สามารถทนอยู่นอกร่างกายได้หลายชั่วโมง โดยเหตุนั้นนอกจากการได้รับเชื้อผ่านการไอจามใส่กันแล้ว ยังสามารถติดต่อได้จากการสัมผัสข้าวของที่แปดเปื้อนเชื้อไวรัสแล้วนำเข้าสู่ร่างกายผ่านทางจมูก ปากแล้วก็เยื่อบุดวงตาได้ ภายหลังการได้รับเชื้อคนเจ็บสามารถแพร่ระบาดเชื้อได้ตั้งแต่หลังติดเชื้อ 2–3 วันไปจนกระทั่ง 2–3 สัปดาห์ ด้วยเหตุนี้ในผู้ป่วยที่เริ่มมีอาการแสดงควรลดการแพร่ระบาดเชื้อไปยังคนอื่นโดยการใส่ผ้าปิดปาก ส่วนผู้ที่ต้องคลุกคลี่กับคนไข้ก็จำเป็นต้องหมั่นล้างมือบ่อยๆรวมถึงใส่หน้ากากอนามัยทุกคราวเหมือนกัน

การปฏิบัติตนเมื่อป่วยด้วยโรค อาร์เอสวี

• พักให้เต็มที่ หยุดงาน หยุดโรงเรียน จวบจนกระทั่งไข้จะลงธรรมดาแล้ว 48 ชั่วโมง
• ล้างมือเสมอๆแล้วก็ทุกหนก่อนกินอาหารและก็หลังเข้าส้วมภ
• แยกเครื่องใช้ต่างๆจากคนภายในบ้าน
• ไม่ไปในที่แออัด/ที่ชุมชน
• รู้จักใช้หน้ากากอนามัย
• ทานอาหารมีสาระครบทั้งยัง 5 กลุ่ม
• ในกรณีที่เจอแพทย์แล้ว ให้รับประทานยาต่างๆที่แพทย์สั่งให้ครบ
• กินน้ำมากมายๆด้วยเหตุว่าน้ำจะช่วยให้สารคัดข้างหลัง อาทิเช่น เสลด หรือน้ำมูก ไม่เหนียวจนถึงเกินความจำเป็น และไม่ไปกีดขวางลักษณะการทำงานของระบบทางเดินหายใจ
• นั่งหรือนอนในตำแหน่งที่หายใจได้สะดวก ดังเช่น นั่งหลังตรง ไม่ห่อตัว ใช้หมอนที่ไม่นุ่มหรือแข็งเหลือเกิน
• ใช้ยาหยอดจมูก เพื่อช่วยลดอาการบวมของจมูก บางทีอาจล้างจมูกด้วยน้ำเกลือและก็ดูดน้ำมูกเพื่อทำให้ทางเท้าหายใจโล่งขึ้น
• ถ้าอาการต่างๆเหลวแหลกลง ให้รีบไปโรงหมอ ได้แก่ ไข้สูงขึ้น ไอเยอะขึ้นเรื่อยๆ มีเสลดเพิ่มมากขึ้น เสลดกลายเป็นสีอื่น ยกตัวอย่างเช่น เขียว น้ำตาล เทา

การคุ้มครองป้องกันตนเองจากโรคอาร์เอสวี เนื่องมาจากในประเทศไทยยังไม่มีวัคซีนคุ้มครองเชื้อไวรัส RSV จึงทำให้มีการเสี่ยงที่จะติดเชื้อไวรัสในช่วงที่แพร่ระบาดได้มาก จึงควรมีการปกป้องตนเองดังต่อไปนี้

• ล้างมือให้สะอาด ล้างมือบ่อยๆตัวอย่างเช่น ก่อนมื้อของกิน ข้างหลังเข้าห้องน้ำ ฯลฯ
• ชำระล้างบ้านอยู่เป็นประจำ เพื่อลดการแพร่ไปของเชื้อ โดยเฉพาะกระดาษชำระที่ใช้แล้ว ควรจะทิ้งลงไปในถังสำหรับใส่ขยะที่ปิดมิดชิด
• ไม่สมควรใช้แก้วน้ำร่วมกับคนอื่น ควรจะใช้แก้วน้ำของตัวเอง รวมทั้งหลบหลีกการใช้ถ้วยน้ำที่ผู้ป่วยใช้แล้ว
• ไม่ควรอยู่ใกล้ชิดกับผู้เจ็บป่วยที่เป็นหวัด โดยเฉพาะสถานที่เรียน หรือในที่ชุมชนที่มีคนหนาแน่น ในช่วงระบาดของโรค
• เมื่อจำเป็นต้องอยู่กลางอากาศที่หนาวเย็น ควรทำให้ร่างกายอบอุ่นอยู่เป็นประจำ

สมุนไพรที่ช่วยคุ้มครองป้องกัน/รักษาโรคอาร์เอสวี เนื่องจากว่าโรคอาร์เอสวี เป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสแล้วก็สามารถติดต่อได้ทางสารคัดหลั่งของร่างกายโดยการ ไอ จาม รดกัน ซึ่งจะมีการฟุ้งกระจายของละอองน้ำมูก น้ำลายของคนไข้ซึ่งหากผู้ที่อยู่ใกล้ชิด สูดเอาละอองนั้นไปก็จะมีการติดต่อกันรวมทั้งการสัมผัสสารคัดหลั่งต่างๆที่แปดเปื้อนในข้าวของต่างๆของคนเจ็บด้วย ซึ่งเป็นโรคที่มีต้นสายปลายเหตุ,อาการ รวมทั้งการติดต่อคล้ายกับหวัดมากมาย นอกเหนือจากนี้ยังเป็นโรคในระบบทางเท้าหายใจเช่นเดียวกันอีกด้วย โดยเหตุนั้นสมุนไพรที่จะช่วยคุ้มครองป้องกัน/รักษาโรคอาร์เอสวีนั้น ก็เลยเป็นสมุนไพรแบบเดียวกับโรคหวัด (อ่านหัวข้อสมุนไพรที่ช่วยปกป้อง/รักษาโรคหวัดในเรื่องหวัด)
เอกสารอ้างอิง

• อาจารย์ ดร.ภก.ปิยทิพย์ ขันตยาภรณ์.บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน.ไวรัสร้ายของลูกน้อย.โรคอาร์เอสวี (RSV).ภาควิชาจุลชีววิทยา คณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.
• ดร.นพ.นพพร อภิวัฒนากุล.ไวรัส RSV เชื้ออันตรายที่คล้ายไข้หวัด. Rama Channal. ภาควิชากุมรเวชศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล. http://www.disthai.com/[/b]
  
• Dawson-Caswell,M., and Muncle, JR, H. Am Fam Physician.2011;83(2):141-146
• Mayo Foundation for Medical Education and Research. Respiratory syncytial virus (RSV). [Accessed on July 2016]
• ไวรัสRSV-อาการ,สาเหตุ,การรักษา.พบแพทย์.
• Krilov L.R. Respiratory Syncytial Virus Infection. [Accessed on July 2016]
• Falsey,A. et al. NEJM.2005;352(17): 1749-1762

Tags : โรคอาร์เอสวี/โรคติดเชื้อทางเดินหายใจอาร์เอสวี