Advertisement
ชะเอมเทศชื่อสมุนไพร ชะเอมเทศชื่ออื่นๆ/ชื่อท้องถิ่น กันเฉ่า (จีนกลาง) , กำเช่า (จีนแต้จิ๋ว)ชื่อวิทยาศาสตร์ Glycyrrhiza glabra L. และ Glycyrrhiza uralensis Fisch.ex DC.ชื่อสามัญ Licorice Root , Sweet Root , Russian licorice, Spanish licorice, Chinese licoriceวงศ์ LEGUMINOSAE - PAPILIONOIDEAEถิ่นกำเนิดชะเอมเทศ (G.glabra) เป็นพืชแคว้นในประเทศแถบกลางและก็ตะวันตกเฉียงใต้ของทวีปเอเชีย ยกตัวอย่างเช่น จีน . ประเทศปากีสถาน , อีหว่าน , อัฟกานิสถาน รวมถึงกลุ่มประเทศแถบเมดิเตอร์เรเนียน โดยมีการปลูกรอบๆอ่าวเอดิเตอร์เรเนียน ในทวีปแอฟริกาและก็ทางตอนใต้ทวีปยุโรปแล้วก็ในประเทศสาธารณรัฐอินเดีย ก็มีการปลูกเช่นเดียวกัน ส่วนประเทศที่ส่งออกชะเอมเทศรายใหญ่ของโลก เป็น ประเทศสหพันธรัฐ รัสเซีย สาธารณรัฐอิสลามอิหร่านสาธารณรัฐตุรกี และก็สาธารณรัฐประชาชนจีน ส่วนชะเอมเทศ (G. uralansis) เป็นพืชแคว้นในแถบทางเหนือสาธารณรัฐพสกนิกร จีนมองดูโกเลีย แล้วก็ไซบีเรีย โดยยิ่งไปกว่านั้นในประเทศในพบได้บ่อยในมณฑลเฮยหลงเจียง จี๋หลิน เหลียวหนิง เหอเป่ย ซานตง ซานซี ดูกิเลียใน ส่านซี กันสู้ ชิงไห่ สิงเจียง ซึ่งก็นับเป็นชะเอมเทศที่ใช้กันอย่างล้นหลามเช่นเดียวกัน
ลักษณะทั่วไป
ชะเอมเทศเป็นพืชมีอายุยาวนานหลายปี โดยถูกจัดเป็นไม้พุ่มสูงโดยประมาณ 1 เมตร มีรากขนาดใหญ่เยอะๆลำต้นมีขนสั้นๆปลายมีต่อมเหนียว
ใบเป็นใบประกอบแบบขน ออกสลับกัน มีใบย่อย 9-17 ใบ ก้านใบย่อยสั้นมากแผ่นใบรูปกลมรีหรือรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 1.5-3 เซนติเมตร ยาว 2-5.5 ซม.ปลายใบแหลม ฐานใบกลมมน มีขนสั้นๆทั้งสองด้าน
ดอกออกเป็นช่อตามซอกใบ ยาว 5-12 ซม. มีดอกย่อยเยอะมากชิดกันหนาแน่น ดอกย่อยรูปดอกถั่ว สีม่วงอ่อนถึงขาว
ผลเป็นฝักกลมงอคล้ายเคียว มีขนปกคลุม ด้านในมีเมล็ด 2-8 เม็ด รูปกลมแบนหรือรูปไต สีดำเป็นมัน
ราก มีลักษณะเป็นท่อนกลมยาวมีลักษณะไม่เหมือนกันตามสายพันธุ์ เช่น Spanish liquorice (G. glabra var. typical Regal & Herd), Russian liquorice (G. glabra var. glandullifera (Wald et Kit) Regal & Herd) และ Chinese licorice (G.uralensis Fisch.) โดยแต่ละสายพันธุ์มีลักษณะดังนี้
Spanish liquorice ลักษณะรากเป็นรูปทรงกระบอก ขนาดต่างๆกัน ผิวนอกของเปลือกมีสีน้ำตาลถึงน้ำตาลดำ มีรอยย่นตามยาว บางครั้งอาจจะพบหน่อต้นที่เหง้าและรากแขนงที่ราก รากที่ปอกเปลือกแล้วจะมีสีเหลืองประกอบด้วยเส้นใย เนื้อรากมีสีเหลืองมองเห็นชั้นเยื่อแคมเบียมเป็นวง
Russian liquorice ลักษณะรากเป็นทรงกระบอก ความยาว 15 – 40 ซม.เส้นผ่าศูนย์กลาง 1 – 5 เซนติเมตร รากขนาดใหญ่ อาจจะมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 10 เซนติเมตร เปลือกนอกของเปลือกมีสีม่วงน้ำตาล รากที่ปอกแล้วจะมีสีเหลือง ประกอบด้วยเส้นใยเนื้อรากมีสีเหลืองมองเห็นชั้นเยื่อแคมเบียมเป็นวง
Glycyrrhiza uralansis Fisch. ลักษณะรากเป็นทรงกระบอก ความยาว 20-100 เซนติเมตร เส้นผ่านศูนย์กลาง 0.6-3.5 ซม.อาจจะมีส่วน cork หรือ ไม่มีก็ได้ เปลือกนอกของเปลือกมีสีน้ำตาลแดง ถึงน้ำตาลเทา มีรอยย่นตามทางยาว อาจจะเจอรากกิ้งก้านที่ราก รากที่ปอกแล้วจะมีสีเหลืองประกอบด้วยเส้นใย เนื้อรากมีสีเหลือง เห็นชั้นเยื่อแคมเบียมเป็นวง
การขยายพันธุ์ชะเอมเทศสามารถแพร่พันธุ์ได้ด้วย การใช้เม็ด โดยมีวิธีการเช่นเดียวกับการขยายพันธุ์โดยใช้เม็ดของพืชประเภทอื่นๆส่วนสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับการปลูกชะเอมเทศนั้น ปกติแล้ว ชะเอมเทศเป็นพืชที่ชอบเข้ารับแสงสว่าง ทนร้อนและก็ทนความแล้ง ถูกใจดินที่แล้งมีสีน้ำตาล มีธาตุแคลเซียมและเป็นดินเค็มอ่อนๆชั้นดินครึ้มรวมทั้งลึก สามารถระบายน้ำได้ดี เติบโตก้าวหน้าบริเวณตลิ่งที่มีลักษณะดินผสมทราย ไม่สามารถเจริญวัยได้บริเวณชายทะเลที่มีดินเค็มมากมาย หรือเป็นดินด่าง โดยชะเอมเทศจะมีอายุการเก็บเกี่ยวราว 3 ปี
ส่วนประกอบทางเคมี
สาระสำคัญที่พบในชะเอมเทศ ยกตัวอย่างเช่น สารกรุ๊ป triterpene saponins : 4 – 24% ตัวอย่างเช่นglycyrrhizin (หรือ glycyrrhizic acid หรือ glycyrrhizinc acid) ในปริมาณ 5 – 9% และก็ 24 – hydroxyglyrrhizin สารกลุ่มนี้จะมีความหวานมากยิ่งกว่าน้ำตาล 50 และก็ 100 เท่าตามลำดับ และสารที่อยู่ในรูป aglycone (glabranin A
และก็ B, glycyrrhetol , glabrolide , isoglabroline)
glycyrrhizinc acid liquiritigenin
herniarin stilbenes
glabrene
สารกลุ่ม flavonoids: flavones, isoflavonoids, chalcones, liquiritigenin, liquirtin, isoliquiritigenin, isoliquiritin , formononetin , glabrone , neoliquiritin, neoisoliquirtin,
licuroside, hispaglabridin A และก็ B , licochalcone B, isobavachin, sigmoidin B1
สารกรุ๊ป coumarins : herniarin, umbelliferone
สารกรุ๊ป stibenes: gancaonin R
สารกรุ๊ปอื่นๆ: gums รวมทั้ง wax
นอกจากนั้นG.glabrn L. ยังมีสารกรุ๊ป flavonoids และisoflavonoids อื่นๆดังเช่น sapinaretin, vitexin, pinocembrin, prunetin, glabranin, glabrene, glabridin, glabrol , kanzonol T , kanzonol W-Z , และสารกรุ๊ปcoumarins อื่นๆเช่น kanzonol U, kanzonol V
ส่วน G.uralansis ประกอบด้วยสารกลุ่ม flavonoids รวมทั้งisoflavonoids อื่นๆอาทิเช่น licobichalcone , licocbalcone , licochalcone A , echinatin , licoflavone A , licoricone , isoliciflavonol , ononin , สารกลุ่ม coumarins อื่นๆเป็นต้นว่า glycyrol, isoglycyrol , glycycoumarin , licopyranocoumarin, สารกรุ๊ป triterpene saponins อื่นๆดังเช่นว่าuralsaponin A,B, uralenolide, licorice saponin A3, licorice saponin C2, licorice saponin D3, licorice saponin E2, สารกรุ๊ป pterocarpenes (glycyrrhizol A,B) สารกลุ่มอื่นๆได้แก่ 3-(p-hydroxyphenyl) propionic acid, (3R) – vestitol, 4-hydroxy-guaiacol apioglucoside
ผลดี /คุณประโยชน์ในปัจจุบันมีการใช้ประโยชน์ของ
ชะเอมเทศ คือ รากชะเอมเทศมีสารสำคัญเป็นสาร Glycyrrhizin (Glycyrrhizic acid หรือ Glycyrrhizinic acid) แล้วก็สาร 24-hydroxyglyrrhizin โดยสารพวกนี้เป็นสารที่ให้ความหวานมากยิ่งกว่าน้ำตาลทรายราวๆ50-100 เท่า จึงถูกประยุกต์ใช้เพื่อแต่งรสชาติอาหาร ใช้แต่งรสหวานในขนมรวมทั้งลูกอม ใช้แต่งกลิ่นรสยาให้หวานและก็ช่วยกลบรสขมของยาต่างๆแล้วก็ชะเอมเทศยังสามารถประยุกต์ใช้เป็นไวต์เทนนิงจากธรรมชาติ ขึ้นรถสกัดที่ได้จากรากนั้นมีลักษณะพิเศษสำหรับเพื่อการช่วยลดความเข้มของเม็ดสี ลดฝ้ากระบนใบหน้า ช่วยให้ผิวหน้าสว่างกระจ่างใสขึ้นอย่างเป็นธรรมชาติ แล้วก็ช่วยลดและก็ต้านการอักเสบของผิว ก็เลยสามารถนำมาใช้ตอบแทนสารเคมีที่ช่วยให้ผิวหน้ากระจ่างขาวสวยใสได้ แล้วก็ยังไม่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อผิวหน้าและไม่ก่อให้เกิดเป็นสิวตันอีกด้วย
นอกเหนือจากนั้นชะเอมเทศมีคุณประโยชน์ช่วยสร้างความชุ่มชื้นให้กับลำคอและก็กล่องเสียง เพราะเหตุว่าชะเอมเทศนั้นจะช่วยกระตุ้นการสร้างสารหล่อลื่นในบริเวณลำคอเหนือกล่องเสียงได้
ส่วนสรรพคุณทางยาของชะเอมเทศบอกว่า คุณประโยชน์ยาไทย ใช้ขับเลือดเน่า บำรุงหัวใจใช้กระชุ่มกระชวย แก้กำเดา แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ เป็นยาระบายอ่อนๆชะเอมเทศใช้ปรุงแต่งรสยาให้กินง่ายโดยใช้เป็นตัวยาผสานให้ตัวยาอื่นๆในตำรับสามารถเข้ากันได้ รวมทั้งช่วยให้ตัวยาหลักออกฤทธิ์เร็วขึ้นรวมทั้งช่วยลดพิษ หรืออาการข้างเคียงที่อาจจะเกิดขึ้นเนื่องมาจากยาได้ ยิ่งกว่านั้นยังช่วยให้รสยาดียิ่งขึ้น แล้วก็ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ โดยตามคุณประโยชน์ยาไทยยังสามารถแยกสรรพคุณจากส่วนต่างๆของชะเอมเทศได้ คือ เปลือกของราก จะมีเป็นสีแดง และก็มีรสหวานใช้เป็นยาบำรุงกำลัง ทำให้คลื่นเหียนอาเจียน คลื่นไส้ ใบทำให้เสลดแห้ง และก็เป็นยารักษาดีพิการ ดอกใช้รักษาอาการคัน แล้วก็รักษาพิษไข้ทรพิษ ผลจะมีรสหวาน ใช้เป็นยาบำรุงกำลัง และอาการคอแห้ง ทำให้ชุ่มชื้น รากจะมีรสเปียกแฉะ ใช้เป็นยาบำรุงปอด ขับเลือดที่เน่าในท้อง รักษาพิษยาหรือพืชพิษต่างๆรักษาอาการเบื่ออาหาร อ่อนเพลียจากการ ตรากตรำทำงานมาก เจ็บท้อง ไอป่วย สงบประสาท บำรุงปอด ใช้รากสดรักษาลักษณะการเจ็บคอ เป็นแผลเรื้อรัง ระบบการย่อยอาหารไม่ดี หรืออาหารเป็นพิษ และรักษากำเดาให้เป็นปกติ รากแห้งของพืชประเภทนี้ใช้ทำยาระบายอ่อนๆหรือใช้ปรุงแต่งรส
ส่วนในประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีนชะเอมเทศจัดเป็นสมุนไพรที่มีความหมายถัดลงมาจากโสม และเป็นสมุนไพรที่ใช้มากที่สุดในประเทศ จะเห็นได้จากตำรับยาแผนโบราณจีนกว่าครึ่งเดียวมีชะเอมเป็นส่วนประกอบ คุณประโยชน์ยาจีน โดยในคุณประโยชน์ของจีนระบุว่า ชะเอมเทศมีรสหวาน ฤทธิ์ปานกลาง มีคุณประโยชน์เป็นยาแก้โรคกระเพาะ ช่วยย่อยอาหารแก้ไอ ทำให้เปียกแฉะคอ แก้อาการใจสั่น และโรคลมชัก
นอกเหนือจากนั้นมีการวิจัยพบว่า ส่วนของรากชะเอมเทศมีสารสำคัญที่ชื่อ Glabridin มีรายงานว่ามีฤทธิ์ยั้งแนวทางการทำงานของเอนไซม์ tyrosinase ซึ่งเกี่ยวข้องกับวิธีการสร้างเม็ดสีของผิว ทำให้ผิวแจ้งชัดใน ลดเลือนริ้วรอย แล้วก็จุดด่างดำได้
รูปแบบ / ขนาดการใช้ นำชะเอมเทศไปคั่วให้เหลืองกรอบ มีกลิ่นหอมหวนนำไปชงน้ำกิน จะช่วยแก้อาการชักช่วยสงบประสาท ทำให้นอนหลับเจริญ แม้มีอาการร้อนในหิวน้ำ ชะเอมเทศนำไปต้มกับน้ำจับเลี้ยงแล้วก็ใช้ดื่มจะช่วยเสริมคุณประโยชน์สำหรับเพื่อการระบายความร้อนและก็พิษร้อนในร่างกายออกได้ รักษาอาการเส้นโลหิตขอดแล้วก็อาการปอดอักเสบ โดยใช้ชะเอมเทศ 50 กรัม ต้มน้ำแบ่งรับประทานก่อนที่จะกินอาหารวันละ 3 ครั้ง รักษาอาการตัวเหลือง โดยใช้สารสกัดชะเอมเทศทีละ 15-20 มล. วันละ 3 ครั้ง พบว่าอาการตัวเหลืองจะหายเป็นปกติโดยใช้เวลาราวๆ 13 วัน ใช้ข้างนอกรักษาอาการอักเสบรอบๆผิวหนัง ผิวเป็นผื่นแดงและคัน หรือเป็นสะเก็ด ใช้น้ำต้มชะเอมเทศล้างก็ช่วยลดอาการดังที่กล่าวมาแล้วนั้นได้
การเรียนทางเภสัชวิทยา ฤทธิ์ลดความดันเลือด สารสกัดแอลกอฮอล์มีฤทธิ์ลดความดันเลือด ซึ่งสาระสำคัญเป็น glycycoumarin, glycyrin, glycyrin, dehydroglyasperin C และ D และเมื่อนำตำรับยาซึ่งประกอบด้วยสารสกัดรากชะเอมเทศกับสารสกัดหนอนตายอยาก รวมทั้งน้ำมันกานพลู ฉีดเข้าช่องท้องหนูขาวที่เหนี่ยวนำให้เกิดการไอด้วยแอมโมเนีย พบว่ามีผลระงับการไอได้ และก็ยังมีฤทธิ์ยั้งเชื้อ Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumonia และ b-Streptococcus group B เมื่อทดลองตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นส่วนประกอบ ขนาด 1กรัม/กิโลกรัม ทดสอบในหนูตะเภาซึ่งได้รับควันของบุหรี่ที่เหนี่ยวนำให้กำเนิดอาการไอด้วย capsaicin พบว่าสามารถหยุดการไอได้
ฤทธิ์รักษาแผลในกระเพาะ การให้สารสกัดน้ำ สารสกัดแอลกอฮอล์ ทั้งทางปากฉีดเข้าท้อง หรือเข้าลำไส้เล็ก พบว่าสามารถลดการหลั่งของกรดในกระเพาะอาหารหนู และมีฤทธิ์ยั้งการเกิดแผลในกระเพาะอาหารที่เกิดจากการเหนี่ยวนำด้วยกรด ยาแอสไพริน และก็ยา ibuprofen สาร glycyrrhizin แล้วก็สารที่ตัดส่วนน้ำตาลออก (aglycone) แล้วก็สารสกัดชะเอมที่สกัดเอาสารกรุ๊ป glycyrrhizin ออกแล้ว มีฤทธิ์ต้านทานการอักเสบโดยกระตุ้นการหลั่งสารมูก สร้างสาร glycyrrhizin ที่พลังกระเพาะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ แล้วก็มีฤทธิ์ต้านทานการทำงานของเอนไซม์ pepsin ที่ทำหน้าที่สำหรับในการย่อยโปรตีน จึงทำให้เยื่อบุกระเพาะของกินมีอายุยืนยาว สารกรุ๊ป flavonoids (liquirtigenin แล้วก็isoliquiritigenin) มีฤทธิ์ต่อต้านการบีบตัวของกล้ามเนื้อเรียบในสัตว์ทดสอบ สาร isoliquirtitigenin มีความเฉพาะต่อ H histamine receptor โดยเป็น H recepior antagonist นอกจากนั้นยังมีฤทธิ์ลดการหลั่งของกรด รวมทั้งคุ้มครองการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร
ฤทธิ์ลดการอักเสบ รากชะเอมเทศไม่ระบุขนาดกิน สามารถลดการอักเสบในคน และหนูที่ถูกเหนี่ยวนำให้มีการอักเสบด้วยcarrageenan หรือ a-chymotrypsin ส่วนสารสกัดบิวทานอล อีเทอร์ แล้วก็น้ำสุกจากรากขนาด 20 ก./กิโลกรัม และไม่เจาะจงขนาด ทดลองโดยให้ทางสายยางเข้าไปยังกระเพาะของกินหนูขาวซึ่งถูกเหนี่ยวนำให้มีการอักเสบด้วยฟอร์มาลีน และทดลองด้วยแนวทาง albumin stabilizing พบว่าสามารถลดการอักเสบได้
เมื่อนำยาชงจากตำรับที่มี
ชะเอมเทศเป็นองค์ประกอบ ไม่กำหนดขนาดกิน พบว่าสามารถลดการอักเสบในคน สารสกัดตำรับที่มี
ชะเอมเทศเป็นส่วนประกอบ ไม่เจาะจงขนาด ทดสอบในหนูขาวซึ่งถูกเหนี่ยวนำให้มีการอักเสบด้วยฮีสตามีน พบว่าสามารถต้านการอักเสบ นอกเหนือจากนั้นสารสกัดน้ำร้อนแล้วก็เอทานอล 95 % ขนาด 18 มก./กก., 180 และ 500 มิลลิกรัม/กิโลกรัม, 100 และ 200 มก./กก., 1.1 กรัม/กก. , 350 มก./กก. และไม่เจาะจงขนาดโดยป้อนทางปาก ให้ทางสายยางลงไปยังกระเพราะอาหาร รวมทั้งฉีดเข้าท้อง ทดสอบในหนูขาว หนูถีบจักร แล้วก็หนูเผือกซึ่งถูกรั้งนำให้มีการอักเสบด้วย carrageenan, dextran, paw immersion ในน้ำร้อน , ก้อนสำลี และ adjuvant, พบว่าสามารถลดการอักเสบได้ เมื่อให้ยาชงกับสารสกัดน้ำร้อนจากตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นส่วนประกอบ ขนาด 100 มก./กก .ทางสายยางเข้ากระเพาะของหนูขาวหรือหนูถีบจักร ซึ่งถูกเหนี่ยวนำให้มีการอักเสบด้วย carrageenan, dextran, paw immersion ในน้ำร้อน , adjuvant ก้อนสำลี แล้วก็ mustard พบว่าไม่สามารถลดการอักเสบได้
ฤทธิ์ต่อต้านเชื้อแบคทีเรีย สารสกัดเอทานอล 95% จากเหง้าแห้งแล้วก็ราก ความเข้มข้น 25 มิลลิกรัม/หลุม ทดสอบในจานเพาะเชื้อPseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Streptococcus epidermidis, Streptococcus pyogenes พบว่าสามารถต้านทานเชื้อแบคทีเรียได้ แม้กระนั้นก็พบว่าบางการทดสอบ เมื่อทดลองกับเชื้อ S. aureus, S. pyogenes สามารถต่อต้านเชื้อได้เพียงนิดหน่อย สารสกัดน้ำจากราก ความเข้มข้น 10 มิลลิลิตร/จานเพาะเชื้อ สารสกัดเอทานอล 95% จากราก ไม่เจาะจงขนาด สารสกัดน้ำ เฮกเซน และเอทานอลจากราก ความเข้มข้น 200 มก./มล. สารสกัดเมทานอลจากรากไม่ระบุขนาด ทดสอบสำหรับในการจานเพาะเชื้อ S. aureus , P. aeruginosa พบว่าไม่สามารถต้านทานเชื้อแบคทีเรียได้
นอกเหนือจากนี้ยังมีการเล่าเรียนทางคลินิกในชะเอมเทศอีกได้แก่กรณีผู้ป่วยโรคกระเพาะอาหาร การรับประทานรากชะเอมเทศจะทำให้แผลหายเร็วขึ้น 75% สาระสำคัญเป็นสารglycyrrhetic acid (enoxolone) ซึ่งมีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ 15-hydroxyprostaglandin dehydrogenase แล้วก็ –prostaglandin reductase ทำให้มีการสร้างสาร prostaglandins E แล้วก็ F ที่กระเพาะอาหาร ซึ่งจะช่วยการสมานแผลกระเพาะเจริญ
ส่วนในกรณีคนป่วยโรคกระเพาะของกินแล้วก็ลำไส้ เมื่อรับประทานชะเอมเทศที่มีการสกัดเอาสาร glycyrrhizin ออกไปแล้วในจำนวน 380 มก. วันละ 3 ครั้ง พบว่าให้ผลการดูแลและรักษาเท่ากันกับการให้ยาลดกรดรวมทั้งยา cimetidine
การเรียนรู้ทางพิษวิทยา
การทดสอบความเป็นพิษในมนุษย์ เมื่อนำสารสกัดน้ำจากรากชะเอมเทศ ไปใช้เป็นยาระบายในคน พบ 5 ราย เกิดเป็นพิษ โดยมีอาการความดันเลือดสูง โดยระดับโพแทสเซียมไอออนเพิ่มพลาสมาเรนิน และก็ระดับ aldosterone ลดน้อยลง นอกจากนั้นผู้ที่กินสารสกัดน้ำจากรากไม่กำหนดขนาด พบว่ามีอาการความดันโลหิตสูง กระดูกจมูก ขากรรไกร นิ้วมือนิ้วเท้าโตกว่าธรรมดา (acromegaly) รวมทั้งมีลักษณะบวมน้ำร่วมด้วย ยิ่งไปกว่านี้ยังพบรายงานอาการภาวะความดันโลหิตสูงเมื่อกินรากชะเอมเทศ ได้แก่ หญิงรับประทานรากชะเอมเทศไม่เจาะจงขนาด หญิงอายุ 40 ปี รับประทานรากชะเอมเทศขนาด 100 กรัม/วัน ผู้เจ็บป่วยหญิงความเป็นมาเป็นโรคไม่อยากอาหารชายอายุ 36 ปี รับประทาน ขนาด 25 กรัม/วัน นาน 1 เดือน และก็เด็กผู้ชายอายุ 15 ปี รับประทานลูกอมที่มีชะเอมเทศเป็นองค์ประกอบอยู่ 0.5 ก. นอกนั้นยังมีรายงานความเป็นพิษของตำรับที่ม
ชะเอมเทศ[/url]เป็นส่วนประกอบ โดยก่อกำเนิดภาวะความดันโลหิตสูง เช่นหญิงกินตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นส่วนประกอบ ขนาด 0.25 กิโลกรัม/วัน แล้วก็ยังมีกล่าวว่าหญิงกินชาชงชะเอมเทศ ขนาด 3 ล./วัน มีลักษณะอาการภาวะความดันโลหิตสูง
การทดลองความเป็นพิษในสัตว์ทดสอบสารสกัดเอทานอล-น้ำ (1:1) จากราก ฉีดเข้าช่องท้องหนูถีบจักร พบว่าค่าที่ทำให้สัตว์ทดสอบตายกึ่งหนึ่ง (LD50)เท่ากับ 681 มิลลิกรัม/กิโลกรัม และก็สารสกัดน้ำซึ่งมี glycyrrhizin อยู่ 48-58 % ฉีดเข้าช่องท้องหนูขาว หนูถีบจักร พบว่าค่าที่ทำให้สัตว์ทดสอบตายกึ่งหนึ่ง (LD50) เท่ากับ 1.5 ก./กิโลกรัม เมื่อป้อนทางปากหนูขาว หนูถีบจักร พบว่าค่าที่ทำให้สัตว์ทดลองตายครึ่งหนึ่ง (LD50) พอๆกับ 16 ก./กิโลกรัม เมื่อฉีดเข้าใต้ผิวหนังหนูขาว หนูถีบจักร พบว่าค่าที่ทำให้สัตว์ทดลองตายครึ่งเดียว (LD50) เท่ากับ 4.2 กรัม/กิโลกรัมอีกการทดสอบพบว่าสารสกัดเอทานอล 30% จากรากไม่ระบุขนาดป้อนให้ทางปากหนูถีบจักรพบว่า ค่าที่ทำให้สัตว์ทดสอบตายครึ่งเดียว (LD50) พอๆกับ 32 มิลลิลิตร/กก.สารสกัดจากตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นส่วนประกอบ เมื่อฉีดเข้าท้องหนูถีบจักร พบว่าค่าที่ทำให้สัตว์ทดลองตายเยอะที่สุด (MLD) เท่ากับ 23.6 ก/กก นอกจากนั้นการทดลองตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นส่วนประกอบ ทดลองในหนูถีบจักรเพศผู้เพศเมีย พบว่าค่า LD50 มากยิ่งกว่า 5 กรัม/กก. แล้วก็สารสกัดเอทานอลจากตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นองค์ประกอบ ทดลองในหนูถีบจักรพบว่าค่า LD50 พอๆกับ 1.8 กรัม/กิโลกรัม
พิษต่อตัวอ่อน สารสกัดเอทานอล 40% จากราก ขนาด 1.6 มล./กิโลกรัมทดลองในกระต่ายแล้วก็หนูขาวที่ตั้งท้อง ไม่เจอความเป็นพิษต่อตัวอ่อน นอกจากนั้นการศึกษาความเป็นพิษ พบว่าเมื่อให้สารสกัดดังที่กล่าวมาแล้วตรงเวลา 13 อาทิตย์ ไม่พบความเป็นพิษต่อทุกระบบ ยังพบว่าสารสกัดเอทานอล95% จากตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นองค์ประกอบ ขนาด 250 มก./กิโลกรัม ให้ทางสายยางเข้าสู่กระเพาะของกินหนูขาวที่ท้อง เจอความเป็นพิษต่อตัวอ่อนแต่ว่าผลที่ได้ไม่แน่นอน (equivocal) และสารสกัดไม่ระบุส่วน ขนาด 200 มิลลิกรัม/กิโลกรัมทดสอบในหนูขาวแล้วก็หนูถีบจักร ไม่พบความเป็นพิษต่อระบบต่างๆของร่างกาย นอกเหนือจากนี้ยาชงจากรากชะเอมเทศ ไม่เจาะจงขนาด ให้ทางสายยางเข้าสู่กระเพาะอาหารหมาแล้วก็หนูขาว ไม่เจอความเป็นพิษ
พิษต่อเซลล์ สารสกัดน้ำจากตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นส่วนประกอบ ความเข้มข้น 250 มคกรัม/มิลลิลิตร แล้วก็ 500 มคก./มล.ทดลองสำหรับการเพาะเลี้ยง CA-mamary-microalveolar พบว่าความเข้มข้นขนาด 250 มคกรัม มีความเป็นพิษต่อเซลล์อย่างอ่อน ส่วนความเข้มข้น 500 มคก. ไม่พบความเป็นพิษต่อเซลล์ นอกจากนี้ยังพบว่าสารสกัดน้ำร้อนจากตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นองค์ประกอบ ความเข้มข้น 500 มคล./มิลลิลิตรทดลองสำหรับเพื่อการเพาะเลี้ยง cells-HE-1 ความเข้มข้น 250 มคล./มิลลิลิตร ทดลองสำหรับเพื่อการเพาะเลี้ยง CA-JTC-26 พบว่าที่ความเข้มข้น 500 มคลิตร ปราศจากความเป็นพิษต่อเซลล์ ส่วนความเข้มข้น 250 มคลิตร พบว่ามีพิษต่อเซลล์ อีกการทดสอบหนึ่งพบว่าสารสกัดเอทานอล-น้ำ (1:1) จากตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นองค์ประกอบ ขนาด 25 มคก./มิลลิลิตร ทดลองสำหรับเพื่อการเพาะเลี้ยง CA-9KB ไม่พบความเป็นพิษต่อเซลล์ สารสกัดน้ำจากตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นส่วนประกอบ ขนาด 2 มิลลิกรัม/มล. ทดสอบสำหรับการเพาะเลี้ยง Hela cells ไม่เจอความเป็นพิษต่อเซลล์ สารสกัดน้ำ สารสกัดเมทานอลจากรากชะเอมเทศ ความเข้มข้น 100 มคก/มล. ทดลองสำหรับการเพาะเลี้ยง Vero cells ไม่พบความเป็นพิษต่อเซลล์นอกเหนือจากนี้สารสกัดน้ำจากรากชะเอมเทศ ความเข้มข้น 10% ความเข้มข้น 400 มคลิตร/มิลลิลิตรทดลองสำหรับในการเพาะเลี้ยง Hela cells แล้วก็ cell-MT2 ตามลำดับ ไม่พบความเป็นพิษต่อเซลล์ สารสกัดเมทานอลจากราก ทดลองสำหรับเพื่อการเพาะเลี้ยง Ishikava cells และก็ S-30 cells พบว่าค่า IC50 เท่ากับ มากยิ่งกว่า 20 มคก./มล. แม้กระนั้นไม่เจอความเป็นพิษต่อเซลล์
ฤทธิ์ก่อกลายพันธุ์ สารสกัดน้ำจากตำรับที่มีชะเอมเทศเป็นส่วนประกอบ ไม่เจาะจงความเข้มข้น ทดสอบสำหรับเพื่อการเพาะเลี้ยง Salmonella typhimurium TA100, TA98 ไม่เจอฤทธิ์ก่อกลายพันธุ์
ข้อเสนอ/สิ่งที่จำเป็นต้องระมัดระวัง
1. ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีความดันเลือดสูง ตับแข็ง ภาวการณ์โปแตสเซียมต่ำ โรคไตเรื้อรัง โรคตับอักเสบ รวมทั้งหญิงตั้งครรภ์
2. ห้ามใช้ชะเอมเทศร่วมกับยาคอร์ติโคสเตียรอยด์
3. เลี่ยงการใช้ชะเอมเทศร่วมกับยาขับเยี่ยวSpironolactone หรือ Amiloride เนื่องจากจะทำให้ประสิทธิผลของการดูแลรักษาโรคความดันเลือดลดน้อยลง
4. ผู้ที่จะต้องเข้ารับการผ่าตัด ควรงดบริโภคชะเอมเทศอย่างน้อย 2 สัปดาห์ก่อนเข้ารับการผ่าตัด เพราะชะเอมเทศอาจรบกวนการควบคุมความดันเลือดในระหว่างแล้วก็ข้างหลังการผ่าตัด
5. ชะเอมเทศในขนาดที่มากกว่า 50กรัม/วัน เกินกว่า 6 อาทิตย์ จะมีผลให้เกิดการสะสมน้ำภายในร่างกาย มีการบวมที่มือและก็เท้า สารโซเดียมถูกขับได้น้อยลง ตอนที่สารโพแทสเซียมถูกขับเพิ่มมากขึ้น ส่งผลให้ความดันเลือดสูงขึ้น
เอกสารอ้างอิง- นพมาศ สุนทรเจริญนนท์. ชะเอมเทศ.บทความวิชาการ สมุนไพรในตำรับยาหอม.จุลสารข้อมูลสมุนไพรคณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.ปีที่28.ฉบับที่2.มกราคม 2554 หน้า 7-12
- ชยันต์ พิเชียรสุนทร และ วิเชียร จีรวงศ์. คู่มือเภสัชกรรมแผนไทยเล่ม 1 น้ำกระสายยา. พิมพ์ครั้งที่ กทม. อัมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. 2556. หน้า 34 – 35
- ชะเอมเทศ.สมุนไพรที่มีการใช้ในผู้ติดเชื้อและผู้ป่วยเอดส์.สำนักงานข้อมูลสมุนไพรคณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.
- สุจิตรา ทองประดิษฐ์ ยุวดี วงษ์กระจ่าง วิสุดา สุวิทยาวัฒน์ จรุงจันทร์ กิจผาติ. การศึกษาความเป็นพิษของยาหอม. วารสารสมุนไพร2542;6(1):1-10.https://www.disthai.com/[/color]
- ชะเอมเทศกับความดันโลหิตสูง.บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์มหิดล.
- ชะเอมเทศ.กระดานถาม-ตอบ.สำนักงานข้อมูลสมุนไพรความรู้สู่ประชาชน.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.Patcharin B, Pusit S, Malee L. Preparation and evaluation of cough pills from natural products. Special project, Faculty of Pharmacy, Mahidol University, 1984:30pp.
- Naovi SAH, Khan MSY, Vohora SB. Anti-bacterial, anti-fungal and anthelmintic investigations on Indian medicinal plants. Fitoterapia 1991;62(3):221-8.
- Jun
