โรคคุชชิ่ง (Cushing’s disease) ในสุนัขคืออะไร

[sudteen555]

Advertisement

Cushing’s disease หรือ ภาวะที่มีการทำงานของฮอร์โมนจากต่อมหมวกไตมากเกิน (hyperadrenocorticism) เป็นโรคของความแปลกของต่อมหมวกไต เกิดการสร้างฮอร์โมนในกรุ๊ปที่เรียกว่า cortisol หรือ corticosteroid ซึ่งเป็นสารในกรุ๊ป steroid ที่หลั่งเมื่อร่างกายกำเนิดความเคร่งเครียด (เรียกได้ว่าเป็นฮอร์โมนที่ความเครียด) โดยปกติในร่างกายของพวกเราจะมีการควบคุมกระบวนการสร้างฮอร์โมนจำพวกนี้อยู่แล้ว โดยสมองส่วน hypothalamus ต่อมใต้สมอง (pituitary gland) แล้วก็ ต่อมหมวกไต การผลิตฮอร์โมนจำพวกนี้เยอะขึ้นได้เนื่องจากการเกิดการทำงานมากเพิ่มขึ้น (ซึ่งมักจะเป็นโรคมะเร็ง) ของอวัยวะทั้งสามเหล่านี้ แม้กระนั้นโดยส่วนมากกว่า 85% จะเป็นผลมาจากปัญหาที่มาจากต่อมใต้สมอง (pituitary-dependent hyperadrenocoriticism; PDH) ชนิดของหมาที่มักพบโรคนี้ ตัวอย่างเช่น พุดเดิ้ล บีเกิ้ล ดัชชุน บอสตัน เทอรเรียร์ ยอกเชียร์ เทอรเรียร์ โกลเด้น รีทรีฟเวอร์ ลาบราดอร์ บอกเซอร์ เยอรมันเชพเพิร์ด และอาคิตะ ส่วนอีกราวๆ 15% นั้นเป็นการกำเนิดในลักษณะมะเร็งของต่อมหมวกไต (adrenal tumor; AT)
 
 อาการโรค
 
 รับประทานนำมาก ฉี่มากมาย
 หิวรวมทั้งกินเก่ง
 หอบ หายใจเร็ว
 พุงย้อย / อ้วน
 เจอก้อนไขมันตามคอและก็ไหล่
 ขนหล่นตามตัวแบบสมมาตร
 นอนไม่หลับ
 กล้ามเนื้อเมื่อยล้า / บาง
 ตัวเมียจะไม่ไปสู่วงรอบการเป็นสัด
 ตัวผู้ลูกอัณฑะหด
 ผิวหนังสีแก่ อาจเจอตุ่มก้อนแข็งๆเป็นการสะสมของแคลเซียมใต้ผิวหนัง (calcinosis cutis)
 มีการติดเชื้อโรคที่ผิวหนังซ้ำซ้อน
 การวิเคราะห์โรค
 
 โรคของต่อมหมวกไตในทางสัตวแพทย์ถือเป็นโรคสำนักงานตรวจวิเคราะห์ได้ยาก เพราะนอกจากจำเป็นจะต้องวินิจฉัยว่าเป็นโรคแล้วยังต้องหาต้นสายปลายเหตุว่ามาจากต่อมใต้สมองหรือต่อมหมวกไตโดยตรงเอง โดยมีวิธีการวิเคราะห์มากดังนี้
 
 การตรวจเลือดรวมทั้งฉี่ พื้นฐาน
 สามารถตรวจพบเม็ดเลือดขาวสูงขึ้นในแบบเดียวกับสุนัขที่มีความเคร่งเครียด มีค่าเอนไซม์ของตับ โดยยิ่งไปกว่านั้นค่า ALP ที่สูงขึ้น ส่วนการตรวจวิเคราะห์ปัสสาวะมีความจำเป็นมากมาย ด้วยเหตุว่าชอบเจอปัญหา inappropriate concentrating urine เป็นไตไม่สามารถที่จะทำความเข้มข้นของฉี่ได้สักเท่าไหร่นั่นเอง นอกจากนี้บางทีอาจพบปัญหาร่วมต่างๆเป็นต้นว่า การตรวจพบเบาหวาน กระเพาปัสสาวะอักเสบ หรือมีการหลุดของโปรตีนออกมากับฉี่ (proteinuria)
 
 Urine cortisol:creatinine ratio (UC:CR)
 สัตวแพทย์บางทีอาจเสนอแนะให้เก็บฉี่มาตรวจหาระดับของ cortisol ในปัสสาวะ การตรวจ cortisol ในเลือดอาจไม่มีสาระสำหรับรายที่เป็น Cushing) เพียงแต่ให้ผู้ครอบครองเก็บเยี่ยวตอนไหนก็ได้ (ช่วงเวลาเช้าจะดีมาก) แต่ว่าจำต้องเก็บตอนกลางของการขับถ่ายและก็จำเป็นต้องมากกว่า 1 ซีซี เอามาตรวจ 3 วันต่อเนื่องกัน โดยมากแล้วถ้าเกิดเกินค่าดังกล่าวมาแล้วข้างต้น 2 ใน 3 วันก็มีลักษณะท่าทางที่จะสงสัย Cushing แต่ถ้าหากมีค่าน้อยกว่าค่าดังที่กล่าวถึงมาแล้วก็สามารถบอกได้เลยว่าสุนัขตัวนั้นไม่ได้เป็น Cushing อย่างไม่ต้องสงสัย (แม้กระนั้นถ้าหากสูงเกินค่าปกติแสดงว่าเป็น)
 
 Low dose-dexamethasone test (LDDST)
 เป็นอีกหนึ่ง วิธีที่ใช้ในการประเมินพื้นฐานว่าเป็น Cushing หรือไม่ แต่จะมีความยุ่งยากนิดเดียวตรงที่สัตว์ควรต้องถูกเจาะเลือดรวมทั้งฉีดยา แพทย์จะฉีดสเตียรอด์เข้าร่างกายสุนัขแล้วเจาะเลือดก่อนฉีด รวมทั้งหลังฉีดที่ 4 แล้วก็ 8 ชั่วโมง เพื่อนำไปวัดค่าของ cortisol ในเลือด ขั้นตอนนี้แพทย์จะพินิจพิจารณาได้โดยประมาณว่าเป็น Cushing ไหมเป็น
 
 ACTH stimulation test
 นับว่าเป็น gold standard ที่ใช้สำหรับเพื่อการตรวจ Addison รวมทั้ง ใช้เพื่อสำหรับในการติดตามผลการรักษา Cushing disease เลย สำหรับเพื่อการตรวจนั้นไม่ได้ทำยาก ขั้นตอนการทำคือคุณหมอจะฉีดฮอร์โมนเข้าไปแล้วมองการโต้ตอบของระดับ cortisol ในเลือด ก็แค่ปัจจุบันนี้มีไม่กี่โรงหมอที่มีฮอร์โมนเพราะเหตุว่าฮอร์โมนไม่สามารถเก็บไว้ได้นาน แล้วก็มีปริมาณหมาที่เป็นโรคดังที่กล่าวผ่านมาแล้วไม่มากสักเท่าไหร่
 
 แต่อย่างไรก็ตามการวิเคราะห์เสริมเติมเพื่อรับรองว่าสิ่งที่ทำให้เกิด Cushing ว่าเป็น PDH หรือ AT นั้นมาจากต่อมใต้สมองหรือต่อมหมวกไต ก็บางทีอาจจึงควรทำเพิ่มเพื่อนำไปเลือกใช้กระบวนการรักษาที่ถูกต้อง โดยหลักๆบางทีอาจทำเป็นโดยการตรวจด้วยการวัดระดับ ACTH ในร่างกาย (endogenous ACTH)
 
 Endogenous ACTH
 เป็นไม้เด็ดสำหรับในการวินิจฉัยแยกระหว่าง PDH และ AT เพราะในรายที่เป็น PDH นั้นจะมี ACTH ถูกทำออกมาเรื่อยทำให้ต่อมหมวกไตกระทำการสร้าง cortisol ในระดับที่ค่อนข้างสูง ก็เลยพบระดับของ eACTH สูง แม้กระนั้นรายที่เป็น AT นั้นจะมีการสร้าง cortisol ออกมามากด้วยตัวเองแล้วไปยับยั้งย้อนหลับทำให้ eACTH ระดับค่อนข้างต่ำ
 
 Imaging diagnosis
 สามารถใช้ ultrasound สำหรับเพื่อการดูขนาดของต่อมหมวกไตได้ ถ้าเกิดพบการขยายขนาดหรือเจอลักษณะของมะเร็งก็สามารถพูดว่าเป็น AT ได้ แต่เพราะปัจจุบันนี้มีเทคนิคการถ่ายภาพแบ CT scan ซึ่งจะทำให้เห็นภาพทั้งหมดทั้งปวงในร่างกายได้แจ่มกระจ่างกว่า จึงเป็นที่เสนอแนะ เพราะเหตุว่าสามารถมองเห็นทั้งยังโรคมะเร็งในต่อมหมวกไต ละในสมองได้ด้วย
 
 การดูแลรักษา
 
 ปัจจุบันมีวิธีการรักษาโรคลุกชชิ่ง 2 แนวทางสำคัญๆเป็นการใช้ยากิน และก็การผ่าตัด ยากินที่ใช้สำหรับในการรักษาในตอนนี้มี 2 กรุ๊ปร่วมกัน คือ กลุ่มที่ทำลายชั้นเซลล์ต่อมหมวกไต เป็น mitotane ยับยั้งการผลิตฮอร์โมน รวมทั้งกรุ๊ปที่ยั้งการสร้างฮอร์โมน อย่างเช่น trilostane ส่วนการดูแลรักษาโยการผ่าตัดทำเป็นหลายแนวทาง อีกทั้งการผ่าเอาก้อนพื้นที่ต่อมหมวกไตหรือต่อมไต้สมองออก หรือการฉายรังสี ฯลฯ แต่ว่าในประเทศไทยการดูแลและรักษาสำคัญๆยังคงเป็นเรื่องการใช้ยา
 
 การดูแลสัตว์
 
 หลังจากได้รับยาควรต้องดูแลเอาใจใส่ด้วยความใกล้ชิด ยาในกรุ๊ปทำลายเซลล์ต่อมหมวกไต (mitotane) จะก่อให้กำเนิดโรคขาดฮอร์โมนตามมาได้ ถ้าใช้เกินขนาด หรือยา trilostane เองก็ส่งผลต่อระบบประสาทหากใช้ขนาดที่ไม่เหมาะสม ควรมาตามนัดของสัตวแพทย์ทุกหนเพื่อตามดูอาการอย่างใกล้ชิด รวมทั้งการตอบสนองภายหลังจากได้รับยาแล้ว
คำค้นหาที่เกี่ยวข้อง : parisflyfishingshow

Tags : parisflyfishingshow